Cành Vàng - Bách Khoa Thư Về Văn Hóa Nguyên Thủy

Tóm tắt & Review (Đánh Giá) sách Cành Vàng - Bách Khoa Thư Về Văn Hóa Nguyên Thủy của tác giả Jame George Frazer & Ngô Bình Lâm (dịch).

Cành Vàng là một trong năm tác phẩm kinh điển của ngành văn hóa học theo thuyết tiến hóa trong văn hóa. Sách nghiên cứu văn hóa nhân loại thời kỳ chuyển đổi từ tín ngưỡng sang tôn giáo, từ tư duy ma thuật sang tư duy tôn giáo dưới cái nhìn khoa học, kéo theo những thay đổi trong phong tục tập quán, lối sống.

Sẽ là bổ ích nếu con người ngày nay tìm thấy trong cuốn sách, nơi biểu hiện sinh động và đầy đủ bước chuyển biến thứ nhất của tư duy con người, những bài học hay một niềm hi vọng soi sáng cho chặng đường tiếp theo mà con người đang đi. Hình như cũng sẽ có một chặng đường dài dặc như thế với những câu chuyện đáng buồn khác về sự cố thủ và nỗi ám ảnh của những bóng ma quá khứ. Có hay không một tương lai gần cho sự thắng thế của khoa học, ở cái bước chuyển thứ hai từ tôn giáo sang khoa học mà có lẽ giống như trước, triết học vẫn được xem như một thứ dung môi? Rằng màu sắc của tấm vải tư tưởng con người được dệt bằng các màu sắc đen, đỏ, trắng tương ứng với các loại hình tư duy ma thuật, tôn giáo, khoa học, theo cách liên tưởng của tác giả, sẽ thay đổi như thế nào, có mở ra một chân trời sáng láng hay đắm chìm trong màu đỏ nhức nhối? Nếu như chúng ta thử hình dung vào thời kỳ phát triển rực rỡ của nền văn minh Hy Lạp, Archimedes đã tự tin và vui mừng “eureka” mà rằng: “Hãy cho tôi một điểm tựa, tôi sẽ nâng bổng cả Trái đất”; đến thời Phục Hưng, G. Galilei vẫn thật quyết đoán: “Dù gì thì trái đất vẫn quay” để bảo vệ thuyết Nhật tâm của mình; thì đến A. Einstein của ngày hôm nay, hình như thái độ ấy đã là “tương đối” khi nhận thức rằng: “Khoa học mà thiếu tôn giáo thì khập khiễng. Tôn giáo mà không có khoa học thì mù quáng”… Chúng ta vẫn nằm trong vùng tuyệt mù của bước chuyển thứ hai, J. G. Frazer nói như vậy và hình như thực tế cũng vẫn vậy. Chỉ có niềm tin của chúng ta có thể sẽ thay đổi…

***

Tóm tắt

Cành Vàng là một tác phẩm nghiên cứu văn hóa nhân loại thời kỳ chuyển đổi từ tín ngưỡng sang tôn giáo, từ tư duy ma thuật sang tư duy tôn giáo dưới cái nhìn khoa học, kéo theo những thay đổi trong phong tục tập quán, lối sống.

Sách được chia làm hai phần chính:

• Phần 1: Nghiên cứu về các nghi lễ và tín ngưỡng nông nghiệp, trong đó đặc biệt tập trung vào nghi lễ hiến tế và các nghi lễ liên quan đến mùa vụ.
• Phần 2: Nghiên cứu về các nghi lễ và tín ngưỡng liên quan đến sự sinh sản, trong đó đặc biệt tập trung vào nghi lễ hiến tế con người và các nghi lễ liên quan đến sự chết.

Frazer cho rằng, tư duy ma thuật là giai đoạn đầu tiên trong sự phát triển của tư duy con người. Trong tư duy ma thuật, con người tin rằng, những sự vật, hiện tượng trong tự nhiên có mối liên hệ mật thiết với nhau. Dựa trên mối liên hệ này, con người có thể tác động đến thế giới tự nhiên bằng những hành động ma thuật.

Từ tư duy ma thuật, con người dần dần phát triển thành tư duy tôn giáo. Trong tư duy tôn giáo, con người tin rằng, thế giới tự nhiên được điều khiển bởi một hoặc nhiều vị thần. Con người cầu nguyện và thực hiện các nghi lễ tôn giáo để cầu mong sự phù hộ của các vị thần.

Frazer cho rằng, sự chuyển đổi từ tư duy ma thuật sang tư duy tôn giáo là một quá trình tự nhiên và tất yếu. Sự chuyển đổi này được thúc đẩy bởi nhu cầu giải thích các hiện tượng tự nhiên và mong muốn kiểm soát thế giới tự nhiên của con người.

Đánh giá

Cành Vàng là một tác phẩm nghiên cứu khoa học có giá trị, cung cấp cho chúng ta những hiểu biết sâu sắc về văn hóa nhân loại.

Sách được viết một cách khoa học và mạch lạc, với nhiều dẫn chứng thực tế từ các nền văn hóa khác nhau. Frazer đã sử dụng một phương pháp tiếp cận so sánh để phân tích các nghi lễ và tín ngưỡng của các nền văn hóa khác nhau. Điều này giúp chúng ta có thể nhìn nhận các hiện tượng văn hóa một cách khách quan và toàn diện hơn.

Cành Vàng đã có ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển của ngành văn hóa học. Sách đã góp phần định hình nên một số khái niệm và lý thuyết quan trọng trong ngành này, chẳng hạn như khái niệm "tư duy ma thuật", "tư duy tôn giáo" và "sự chuyển đổi từ tư duy ma thuật sang tư duy tôn giáo".

Tuy nhiên, Cành Vàng cũng có một số hạn chế. Frazer đã có những định kiến nhất định về các nền văn hóa khác biệt với nền văn hóa phương Tây. Điều này đã khiến cho những phân tích của ông đôi khi mang tính chủ quan và thiếu khách quan.

Một số điểm nổi bật của tác phẩm

• Cung cấp cho chúng ta những hiểu biết sâu sắc về văn hóa nhân loại, đặc biệt là về các nghi lễ và tín ngưỡng của các nền văn hóa nguyên thủy.
• Sử dụng phương pháp tiếp cận so sánh để phân tích các nghi lễ và tín ngưỡng của các nền văn hóa khác nhau.
• Có ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển của ngành văn hóa học.

Kết luận

Cành Vàng là một tác phẩm nghiên cứu khoa học có giá trị, cung cấp cho chúng ta những hiểu biết sâu sắc về văn hóa nhân loại. Sách là một tài liệu tham khảo quan trọng cho những ai quan tâm đến lĩnh vực này.

Mời các bạn mượn đọc sách Cành Vàng - Bách Khoa Thư Về Văn Hóa Nguyên Thủy của tác giả Jame George Frazer & Ngô Bình Lâm (dịch).