Angela Merkel - Thế Giới Của Vị Nữ Thủ Tướng

Tóm tắt, Review và Đánh giá sách Angela Merkel - Thế Giới Của Vị Nữ Thủ Tướng của tác giả Stefan Kornelius & Đỗ Trí Vương (dịch):

Angela Merkel - Thế Giới Của Vị Nữ Thủ Tướng là cuốn tiểu sử được ủy quyền, viết theo tư liệu và quan sát riêng của nhà báo Stefan Kornelius, trưởng ban chính sách đối ngoại tạp chí Đức Suddeutsche Zeitung. Tiếp cận bà Merkel từ những ngày đầu sự nghiệp chính trị cho đến nay, tác giả ghi lại hành trình đầy chông gai của người phụ nữ Đông Đức trở thành Thủ tướng Đức đầu tiên sau khi Tây Đức và Đông Đức tái thống nhất. Hai nhiệm kỳ thủ tướng đã qua của Angela Merkel

trải đầy những sóng gió chính trường.

Cuốn sách đưa người đọc vào hậu trường của những sự kiện chính trị lớn nhất kể từ sau Chiến tranh lạnh: Bức tường Berlin sụp đổ và một nước Đức thống nhất quay lại vũ đài chính trị thế giới, khủng hoảng tài chính toàn cầu nối tiếp khủng hoảng đồng tiền chung euro, khủng hoảng nợ công hoành hành nhiều nước EU, bên cạnh rất nhiều vấn đề nội bộ của giới chính trị đứng đầu EU như Nghị viện và ủy ban châu Âu; quan hệ giữa Đức với các cường quốc như Hoa Kỳ, Nga, Trung Quốc…

Tài chèo lái của Merkel đưa nước Đức trở thành nền kinh tế mạnh nhất châu Âu, đưa EU vượt qua các cơn khủng hoảng; phong cách làm chính trị điềm tĩnh, dựa trên sự kiện và lập luận duy lý - tất cả những điều đó đưa Angela Merkel dẫn đầu danh sách 100 phụ nữ quyền lực nhất thế giới của tạp chí Forbes ba năm liền 2006, 2007 và 2008. Bà được tạp chí Time chọn là nhân vật của năm 2015.

Quyển sách đầy ắp những sự kiện chính trị này phản ánh góc nhìn cũng như quan điểm của bản thân nhân vật được đề cập - Angela Merkel là nguyên thủ quốc gia đứng trên lập trường và quyền lợi của nước Đức - và bản thân tác giả, một nhà báo phương Tây chuyên về chính trường.

***

Tóm tắt:

Cuốn sách "Angela Merkel - Thế Giới Của Vị Nữ Thủ Tướng" của tác giả Stefan Kornelius là một cuốn tiểu sử được ủy quyền, viết theo tư liệu và quan sát riêng của tác giả về nữ thủ tướng Đức Angela Merkel. Cuốn sách kể về hành trình đầy chông gai của bà Merkel từ một cô gái Đông Đức trở thành Thủ tướng Đức đầu tiên sau khi Tây Đức và Đông Đức tái thống nhất.

Review:

Cuốn sách cung cấp một cái nhìn toàn diện về cuộc đời và sự nghiệp của Angela Merkel. Tác giả đã dành nhiều thời gian để nghiên cứu và phỏng vấn bà Merkel, cũng như những người thân cận và đồng nghiệp của bà. Nhờ đó, cuốn sách đã khắc họa được một bức chân dung sinh động về một trong những nhân vật chính trị quyền lực nhất thế giới.

Cuốn sách bắt đầu bằng những năm tháng tuổi thơ của bà Merkel ở Đông Đức. Bà sinh ra trong một gia đình trí thức và có một tuổi thơ bình dị. Tuy nhiên, bà cũng đã chứng kiến những khó khăn và bất công của chế độ cộng sản.

Sau khi tốt nghiệp đại học, bà Merkel bắt đầu sự nghiệp khoa học. Bà làm việc tại Viện Vật lý Vật lý Khí quyển của Đại học Leipzig. Tuy nhiên, bà sớm nhận ra rằng mình muốn theo đuổi con đường chính trị.

Năm 1989, bà Merkel tham gia phong trào dân chủ ở Đông Đức. Bà là một trong những người lãnh đạo phong trào và đã có vai trò quan trọng trong việc lật đổ chế độ cộng sản.

Sau khi Đông Đức thống nhất với Tây Đức, bà Merkel bắt đầu sự nghiệp chính trị ở cấp độ liên bang. Bà nhanh chóng nổi lên như một nhà lãnh đạo tài năng và được bầu làm Thủ tướng Đức năm 2005.

Từ đó đến nay, bà Merkel đã lãnh đạo Đức vượt qua nhiều thách thức, bao gồm cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, khủng hoảng nợ công châu Âu và cuộc khủng hoảng người tị nạn. Bà được coi là một trong những nhà lãnh đạo thành công nhất của Đức trong thế kỷ 21.

Đánh giá:

Cuốn sách "Angela Merkel - Thế Giới Của Vị Nữ Thủ Tướng" là một cuốn sách đáng đọc đối với những ai quan tâm đến chính trị và lịch sử thế giới. Cuốn sách cung cấp một cái nhìn sâu sắc về cuộc đời và sự nghiệp của một trong những nhân vật chính trị quyền lực nhất thế giới.

Một số điểm nổi bật của cuốn sách:

• Tác giả đã dành nhiều thời gian để nghiên cứu và phỏng vấn bà Merkel, cũng như những người thân cận và đồng nghiệp của bà. Nhờ đó, cuốn sách đã khắc họa được một bức chân dung sinh động về một nhân vật phức tạp và đầy mâu thuẫn.
• Cuốn sách cung cấp một cái nhìn toàn diện về cuộc đời và sự nghiệp của Angela Merkel. Từ những năm tháng tuổi thơ ở Đông Đức đến những thành tựu của bà với tư cách là Thủ tướng Đức, cuốn sách đã kể lại một câu chuyện đầy cảm hứng về một người phụ nữ đã vượt qua mọi khó khăn để đạt được đỉnh cao quyền lực.
• Cuốn sách là một tài liệu tham khảo quý giá cho những ai muốn tìm hiểu về chính trị và lịch sử thế giới. Cuốn sách cung cấp những thông tin chi tiết về các sự kiện và chính sách quan trọng mà bà Merkel đã tham gia.

Tuy nhiên, cuốn sách cũng có một số hạn chế:

• Cuốn sách có thể hơi dài dòng và khô khan đối với một số độc giả.
• Cuốn sách đôi khi thiếu tính khách quan, đặc biệt là trong những đoạn viết về những chính sách của bà Merkel.

Nhìn chung, "Angela Merkel - Thế Giới Của Vị Nữ Thủ Tướng" là một cuốn sách đáng đọc đối với những ai quan tâm đến chính trị và lịch sử thế giới. Cuốn sách cung cấp một cái nhìn sâu sắc về cuộc đời và sự nghiệp của một trong những nhân vật chính trị quyền lực nhất thế giới.

***

Cuốn sách này miêu tả thế giới bên ngoài của chính trị gia Angela Merkel, cô gái đến từ Cộng hòa Dân chủ Đức nổi lên thành một trong những nhân vật chủ chốt của chính trị thế giới trong thời đại của mình. Sự nghiệp của bà thật xuất chúng và không có gì được đoán trước. Tài năng chính trị của Angela Merkel xuất sắc và gắn chặt với bản chất cùng thói quen của con người bà. Có thể nói phong cách chính trị của Angela Merkel chịu sự chi phối của thời đại bà - ở Đức, và cả châu Âu. Angela Merkel yêu thế giới và các vấn đề của nó, bà dành hầu hết thời gian cho chính sách đối ngoại, với các trò chơi chiến thuật ở EU và cân bằng mong manh về lợi ích.

Và cho đến nay Angela Merkel đã đạt được những thành tựu vĩ đại nhất ở quê nhà, bên trong biên giới nước Đức và trong trò chơi dân số. Bà tái đắc cử ngày 22 tháng 9 năm 2013 với tỷ lệ ấn tượng là 41,5 phần trăm số phiếu. Đảng Dân chủ xã hội hơn đối thủ gần nhất của họ 25,7 phần trăm số phiếu.

Đây là lần thứ ba Merkel được bầu làm thủ tướng, tái đắc cử lần thứ hai - một kỳ tích mà trước bà chỉ có Konrad Adenauer và Helmut Kohl làm được ở nước Đức hậu chiến. Cử tri thường mỏi mệt và muốn có sự thay đổi mới mẻ.

Angela Merkel cảm nhận quá trình mỏi mệt này đã đủ lâu. Tất nhiên cử tri đã luôn ưu ái bà. Suốt mười năm làm thủ tướng, chỉ đến khi khủng hoảng người tị nạn xảy ra thì Merkel mới nếm trải một trải nghiệm khác. Đột nhiên bà thấy mình bị cô lập và bị công kích, đột nhiên người ta nghi ngờ năng lực của bà và chất vấn khả năng sống sót của bà trên chính trường.

Sự ổn định chính trị là nhờ vào chính sách đối ngoại của nữ thủ tướng - và đó là lý do cơn bão táp chính trị thế giới này khiến Merkel loạng choạng. Sự nghiệp chính trị nào cũng hữu hạn. Và chính sách đối ngoại là chuẩn so sánh mới cho giá trị thị trường của chính trị gia Đức. Vai trò của nước Đức trên thế giới và đặc biệt là sự cân bằng của châu Âu, quan hệ với nước Nga, khủng hoảng các nhà nước ở vùng Cận Đông, tác động của nó có thể ảnh hưởng đến mọi cộng đồng ở Đức - đột nhiên nội bộ nước Đức bỗng trở nên bị ảnh hưởng nặng nề bởi những gì xảy ra bên ngoài biên giới nước này.

Vì thế Angela Merkel luôn ở trung tâm của các sự kiện. Các cuộc khủng hoảng có gọng kìm - và ngược lại: Merkel luôn giữ các cuộc khủng hoảng trong gọng kìm của nó. Khủng hoảng luôn là một dạng “bảo hiểm chính trị” cho Merkel, vì bà sinh ra và lớn lên trong khủng hoảng và nói chung là “thích” khủng hoảng. Chừng nào chính sách còn cho người Đức cảm giác an toàn, chừng đó quốc gia này là một hòn đảo của ổn định kinh tế và chính trị giữa đại dương bất ổn, chừng đó cử tri còn tưởng thưởng Merkel với tỷ lệ chấp thuận cao và cuối cùng thậm chí là tái đắc cử.

Cho đến nay, động thái đã thay đổi kể từ khi cuốn sách này xuất bản lần đầu vào tháng giêng năm 2013. Ba điều đang làm thay đổi nhanh chóng vai trò của nước Đức trên thế giới và ở châu Âu. Thứ nhất, Đức ngày càng gia tăng uy thế chính trị hơn bao giờ hết, làm gia tăng kỳ vọng. Vai trò hòa giải của Đức trong các khủng hoảng ở châu Âu và đối với nước Nga giờ được xem là đương nhiên. Không ai khác ở châu Âu xốc tới khi ngọn lửa âm ỉ đã lan đến biên giới châu lục này. Trong khi đó nước Mỹ của Tổng thống Barack Obama ngày càng rút ra khỏi chính trị thế giới nhất là ở châu Âu. Áp lực đặt lên vai nước Đức càng tăng lên.

Thứ hai, Đức cảm nhận những bất lợi của vai trò đứng mũi chịu sào này. Đột nhiên có thể cảm nhận toàn bộ cơ chế châu Âu cũ kỹ: ở đâu có một nước quá mạnh, ở đó có sự bất tương xứng từ các nước khác. Kinh tế Đức tăng trưởng là nỗi lo sợ đối với láng giềng - và họ đòi đền bù, rằng họ đã phải trả giá cho sự vượt trội mà nước Đức đạt được này. Pháp là đối tác truyền thống cho sự cân bằng đối trọng ở châu Âu đã sa sút sau nhiều năm suy thoái kinh tế trong sự đình đốn về chính trị.

Thứ ba, Angela Merkel đã mười năm làm thủ tướng và bão tố chính trị đã khiến bà lao đao thậm chí vai trò thủ tướng của bà bị xét lại. Cơn bão tố gần như hoàn hảo này chứa đựng tất cả dấu hiệu của kỷ nguyên chính sách đối ngoại mới: Cuộc khủng hoảng người nhập cư bỗng ảnh hưởng đến mọi mặt của đời sống chính trị Đức - cả đối nội lẫn đối ngoại. Đây là câu chuyện của sức thu hút và tính chất dễ tổn thương của nước Đức, về khả năng của nước Đức trong việc tạo ảnh hưởng lên châu Âu. Cuộc chiến ở Syria, vấn đề người nhập cư và nạn khủng bố đã thử thách Merkel theo cách chưa từng có tiền lệ. Bà phải chiến đấu vì sự tồn vong chính trị của bà, cả ở châu Âu lẫn trong chính nội bộ đảng của bà.

Sau cuộc bầu cử, Merkel ý thức hơn rằng phải quan tâm đến sinh mạng chính trị của mình. Nếu cuối cùng tâm trạng dân chúng chống lại bà thì sao? Đất nước này liệu có sẽ mệt mỏi với phong cách của bà? Khi nào thì có nhu cầu thay đổi? Nước Đức bộc lộ sự không khoan dung. Vì thế, cuộc di tản của hàng trăm ngàn người sẽ là phép thử nghiêm trọng nhất. Phán quyết vẫn đang bị trì hoãn. Liệu có ngày dòng người giảm xuống chăng? Nếu chiến tranh kết thúc và khủng bố bị đánh bại? Sự phán xét này sẽ quyết định liệu Merkel có thể tự làm chủ vận mệnh của chính mình hay không, cũng như quyết định bà sẽ muốn kết thúc sự nghiệp chính trị của mình ra sao, hoặc cũng có thể bà sẽ cố bám trụ đến khi nào kiệt sức và bị vứt bỏ sang một bên như nhiều vị tiền nhiệm khác của bà.

Do tính cách quá mạnh mẽ của Merkel, sẽ rất khó tìm được người kế vị ngay lập tức cho bà. Và bất chấp những khó khăn vừa qua, đảng của Merkel sẽ không chịu để bà ra đi vì bà là người đảm bảo để đảng này nắm quyền lực. Khát khao nắm giữ Merkel của đảng nhà đã quá mạnh mẽ ngay từ lúc bắt đầu nhiệm kỳ thứ ba của Merkel, nên bà sẽ tha hồ tận dụng lợi thế này trong thời gian dài sắp tới.

***

Bạn có thể nói gì về một phụ nữ 61 tuổi còn sống khỏe?

Rằng bà là thủ tướng Đức?

Rằng bà từng là nhà vật lý và yêu Ronald Reagan, Jürgen Klinsmann và tự do?

Vào thời điểm nước Đức tuyên bố mở cửa đón nhận dòng người tị nạn từ Trung Đông, nhiều người độc miệng nhận xét quyết định này tới từ một cơn xúc động cảm tính của Angela Merkel, khi bản năng phụ nữ trong bà dường như không thể chịu nổi cảnh tượng một đứa trẻ chết trong tư thế úp mặt bên bờ biển Thổ Nhĩ Kỳ trước đó không lâu.

Phải chăng quyết định đón nhận người nhập cư, cũng như nhiều chính sách chính trị quan trọng khác của Merkel, chỉ là những cơn bốc đồng của cảm tính?

Bỏ qua những quan điểm kỳ thị giới tính dễ gây tranh cãi, cuốn sách của Stefan Kornelius (phóng viên tờ báo thiên tả Süddeutsche Zeitung, người có cơ hội tiếp cận và quan sát bà Merkel trong thời gian dài) giúp người đọc phần nào lấp đầy những khoảng trống trong hiểu biết của họ về một trong những nhân vật chính trị hùng mạnh nhất châu Âu nói chung và nước Đức nói riêng kể từ thời Helmut Kohl (lãnh đạo nước Đức lâu đời nhất kể từ thời lãnh tụ Otto von Bismarck kiêm “kiến trúc sư trưởng” công cuộc thống nhất hai miền Tây Đức và Đông Đức sau khi khối Xô viết sụp đổ), với tư cách thủ tướng nữ đầu tiên của nước Đức thống nhất.

Trong bối cảnh cuộc khủng hoảng kinh tế châu Âu vẫn chưa cho thấy hồi kết, bản thân nước Đức - “đầu tàu của EU” - đứng trước ngã ba đường trong cuộc khủng hoảng người tị nạn, người ta càng không thỏa mãn với “nhúm” thông tin ít ỏi xưa cũ vẫn được truyền thông khai thác khi nhắc đến bà Merkel (con của một mục sư Tin Lành đến từ Đông Đức, rành rẽ tiếng Nga và từng là nhà vật lý học trước khi rẽ sang địa hạt chính trị).

Họ muốn biết hơn thế: cái gì làm nên một Merkel của ngày hôm nay? Thế giới quan của bà thật sự là gì? Quá khứ cộng sản hằn dấu ra sao trong não trạng của bà? Điều gì làm nên cầu nối giữa một nhà vật lý và chính trị gia?

Stefan Kornelius hiểu rõ những câu hỏi này, có lẽ ngay cả trước khi bà Merkel đạt đến đỉnh cao quyền lực như hiện tại. Vì vậy người đọc sẽ phải rất nhẫn nại khi Stefan chậm rãi, thậm chí đủng đỉnh (do ông đơn giản nắm trong tay quá nhiều cứ liệu về bà) giới thiệu về tuổi thơ của Angela Kasner.

Hoặc ta cũng được biết ông nội của bà Angela sinh tại Posen, Ba Lan - một vùng đất “hỗn mang, nơi đường biên giới giữa Đức và Ba Lan liên tục thay đổi” (năm 2000, Merkel từng tuyên bố bà có “một phần tư (dòng máu) Ba Lan”.

Thế rồi với tư cách là “nhân vật cuối cùng thuộc thế hệ lãnh đạo xưa cũ, khi ngoài thủ tướng Luxembourg thì chưa một ai nắm quyền lâu hơn bà” trong khối Liên minh châu Âu (EU), bà Angela Merkel còn là người rất giỏi tiếng Nga (“học sinh giỏi tiếng Nga toàn Đông Đức và được chọn đi thăm Matxcơva”), sở hữu năng khiếu sinh tồn trước tai mắt của thể chế (“nếu có một điều Merkel nhuần nhuyễn, đến tận ngày hôm nay, thì đó là khả năng giữ im lặng” hoặc như bà từng phát biểu sau này: “Học cách giữ im lặng là lợi thế lớn lao dưới chế độ Đông Đức. Nó là một trong những chiến lược sinh tồn của chúng tôi”), lòng yêu nước mãnh liệt gắn liền với khung giá trị đồng minh phương Tây cùng tâm huyết lớn lao dành cho tự do và giá trị của tự do.

Ở Merkel, lòng yêu nước là giá trị mà vì nó, bà - với tư cách thủ lĩnh đảng đối lập - sẵn sàng viết một bài xã luận công kích chính sách của cựu thủ tướng Đức Gerhard Schröder trên tờ Washington Post của Mỹ (“Schröder không nói thay cho toàn thể người dân Đức”) do trước đó ông này đã phản đối chính sách can thiệp của Mỹ vào Iraq, một điều cấm kỵ trong chính sách ngoại giao của Merkel:

“Chính sách Đức không bao giờ được mâu thuẫn với Liên minh châu Âu, Israel hay Mỹ” - dẫu, như quan sát của người viết, là điều chưa từng có tiền lệ vì không ai lại đi công kích chính phủ của chính nước mình ở nước ngoài.

Nhưng tất cả điều trên sẽ không còn nghĩa lý gì, nếu không nhắc đến vai trò của tự do như một yếu tố cốt lõi trong toàn bộ khung giá trị của bà Angela Merkel, người đã sống 35 năm dưới chế độ Đông Đức.

Chính bà Merkel, trong một khoảnh khắc hưng phấn, đã thốt lên: “Tự do là trải nghiệm hạnh phúc nhất đời tôi. Không gì làm tôi tràn đầy nhiệt huyết, thúc tôi chạy nhanh hơn là sức mạnh của tự do”.

Và tự do, giữa một châu Âu được nhà văn Cộng hòa Czech Karel Čapek tán dương bằng “không phải kích cỡ mà là sự đa dạng”, sẽ chẳng có ý nghĩa gì nếu không song hành cùng lòng khoan dung. Với bà Merkel, “trái tim và tâm hồn của châu Âu nằm ở lòng khoan dung. Và châu Âu là châu lục của lòng khoan dung”.

Không chỉ với bà Merkel, chính tình yêu cùng lòng tôn trọng dành cho tự do và lòng khoan dung mới luôn là vũ khí sắc bén nhất để các thế hệ lãnh đạo châu Âu xây đắp giá trị cho khu vực này.

Giờ đây, những phẩm chất này càng được thử thách hơn bao giờ hết trước những biến động to lớn của khu vực mà qua giọng văn tỉ mỉ và chu đáo của một phóng viên giàu kinh nghiệm, Stefan Kornelius đã phần nào giúp bạn đọc rút ra những kết luận và suy đoán của mình về Angela Merkel cùng những bước đi tiếp theo của “người đàn bà thép” nước Đức, dẫu bà không bao giờ thích bị so sánh với bất cứ ai…

(*): Đỗ Trí Vương dịch; NXB Trẻ 2016.
Mời các bạn mượn đọc sách Angela Merkel - Thế Giới Của Vị Nữ Thủ Tướng của tác giả Stefan Kornelius & Đỗ Trí Vương (dịch).