Nỗi Nhục

Giữa những năm chín mươi, Annie Ernaux đưa độc giả trở lại mùa hè năm 1952, cái mùa hè xảy ra một sự kiện khiến cô thiếu nữ khi ấy bắt đầu cảm thấy một nỗi nhục, về cha mẹ mình, về nghề nghiệp và môi trường sống của họ.

“Bố tôi đã định giết mẹ tôi vào đầu buổi chiều một Chủ nhật tháng Sáu.”

Đan xen giữa hồi ức và những suy tư về chuyện viết lách, Annie Ernaux đưa tới độc giả một lời chứng thật đẹp về mùa hè đã thay đổi cuộc đời mình, khi cô thiếu nữ bắt đầu ý thức được ánh mắt người khác đối với xuất thân của mình và khi cái nhìn của chính cô về cha mẹ mình cũng đã thay đổi.

Như mọi cuốn sách của Annie Ernaux, Nỗi nhục, xuất bản tại Pháp năm 1997, được viết nên bằng rất nhiều nỗi ngượng ngùng, nhưng cũng rất nhiều sự thật.

“Suốt 50 năm qua, Annie Ernaux viết cuốn tiểu thuyết về ký ức tập thể và riêng tư của đất nước chúng ta. Tiếng nói của bà là tiếng nói của tự do của người phụ nữ và của những điều đã bị lãng quên trong thế kỷ qua.”

-Tổng thống Pháp Emmanuel Macron-

Annie Ernaux sinh năm 1940 tại Lillebonne, lớn lên tại Yvetot, đều thuộc tỉnh Seine-Maritime, vùng Normandie, tây bắc nước Pháp. Bà học ngành Văn học hiện đại ở đại học Rouen, sau đó làm giáo viên văn ở Annecy, Pontoise rồi Trung tâm giáo dục từ xa quốc gia. Bà là tiến sĩ danh dự của đại học Cergy-Pontoise.

Năm 1974, bà xuất bản tác phẩm đầu tay Les armoires vides (Những ngăn kéo rỗng) kể về lần phá thai chui của bản thân vào năm 1964. Năm 1983, bà xuất bản Một chỗ trong đời, kể về cuộc đời của cha mình, và cuốn sách đã đoạt giải Renaudot. Năm 2008, bà xuất bản Les années (Những năm tháng), tác phẩm được coi là sự hoàn chỉnh về nội dung lẫn hình thức của thể loại hồi ức tập thể.

Trong suốt sự nghiệp, Annie Ernaux đã được trao rất nhiều giải thưởng: giải Renaudot (1984), giải thưởng về ngôn ngữ Pháp, giải François Mauriac (2008), giải Marguerite Youcenar (2017)… và đặc biệt, giải Nobel Văn chương (2022) vì “với lòng can đảm cùng sự nhạy bén bên trong, bà đã khám phá ra những cội rễ, những cách biệt và những câu thúc tập thể của hồi ức cá nhân”.

Bà hiện sống ở Cergy, vùng Île-de-France.

***

Tóm tắt & Review (Đánh Giá) tiểu thuyết Nỗi Nhục của tác giả Annie Ernaux & Thu Phương (dịch).

Tóm tắt

Nỗi Nhục là một cuốn tiểu thuyết tự sự của Annie Ernaux, kể về một sự kiện xảy ra vào mùa hè năm 1952, khi cô bé Annie 12 tuổi. Sự kiện ấy khiến cô bé bắt đầu ý thức được nỗi nhục về xuất thân của mình, về cha mẹ mình, về nghề nghiệp và môi trường sống của họ.

Câu chuyện bắt đầu với một câu mở đầu đầy bất ngờ: “Bố tôi đã định giết mẹ tôi vào đầu buổi chiều một Chủ nhật tháng Sáu.” Câu nói này đã đánh dấu một bước ngoặt trong cuộc đời của Annie, khiến cô bé bắt đầu nhìn nhận lại thế giới xung quanh mình theo một cách khác.

Trước đó, Annie là một cô bé hồn nhiên, vô tư, không hề quan tâm đến những vấn đề như xuất thân, địa vị xã hội. Nhưng sau khi chứng kiến sự việc xảy ra giữa cha mẹ mình, cô bé bắt đầu nhận ra rằng mình khác biệt với những đứa trẻ khác. Cô bé không có bố mẹ là giáo viên, bác sĩ hay kỹ sư như những đứa trẻ khác trong lớp, mà bố mẹ cô chỉ là những người lao động bình thường.

Cô bé bắt đầu cảm thấy xấu hổ về xuất thân của mình. Cô bé không muốn đi học cùng với bạn bè, không muốn tham gia các hoạt động ngoại khóa, chỉ muốn ở nhà một mình. Cô bé cũng bắt đầu xa lánh cha mẹ mình, vì cô bé cảm thấy họ là nguyên nhân khiến cô bé phải chịu nỗi nhục này.

Nỗi Nhục là một cuốn tiểu thuyết chân thực và cảm động, phản ánh những tâm tư, tình cảm của một cô bé tuổi mới lớn khi bắt đầu ý thức được bản thân và thế giới xung quanh. Cuốn sách cũng là một lời tố cáo xã hội phân biệt giai cấp, khi những người xuất thân từ tầng lớp lao động luôn bị coi thường và khinh rẻ.

Đánh giá

Nỗi Nhục được viết với giọng văn chân thành, giản dị nhưng đầy cảm xúc. Bà Ernaux đã tái hiện lại những ký ức thời thơ ấu của mình một cách sống động và chân thực, khiến người đọc có thể cảm nhận được những niềm vui, nỗi buồn, những hy vọng và thất vọng của cô bé Annie.

Cuốn sách cũng là một minh chứng cho sức mạnh của ngôn ngữ. Bằng ngôn ngữ của mình, bà Ernaux đã biến những câu chuyện tưởng chừng như bình thường của cuộc sống thành những tác phẩm văn học có giá trị.

Nỗi Nhục là một cuốn sách đáng đọc và đáng suy ngẫm. Cuốn sách không chỉ mang đến cho người đọc những cảm xúc chân thực, mà còn giúp người đọc hiểu hơn về những vấn đề xã hội như phân biệt giai cấp và sự tự ti của những người xuất thân từ tầng lớp lao động.

Một số nhận xét của độc giả

• “Một cuốn sách hay và cảm động, khiến tôi phải suy nghĩ về cuộc đời của chính mình.”
• “Một cuốn sách tuyệt vời, đã giúp tôi hiểu hơn về xã hội Pháp và về những người phụ nữ.”
• “Một cuốn sách không thể bỏ qua đối với những ai yêu thích văn học và muốn tìm hiểu về cuộc sống.”

Nhận xét của tác giả

Trong một bài phỏng vấn, Annie Ernaux đã chia sẻ về cảm xúc của bà khi viết Nỗi Nhục:

“Khi viết Nỗi Nhục, tôi đã phải đối mặt với những cảm xúc rất phức tạp. Tôi cảm thấy xấu hổ, tội lỗi, và cũng cảm thấy thương xót cho chính mình. Nhưng tôi cũng cảm thấy rằng mình cần phải viết về những gì đã xảy ra, để giải phóng bản thân khỏi những cảm xúc ấy.”

Bà cũng cho biết rằng Nỗi Nhục là một cuốn sách rất quan trọng đối với bà:

“Nỗi Nhục là cuốn sách đã giúp tôi hiểu hơn về bản thân và về thế giới xung quanh. Nó cũng là cuốn sách đã giúp tôi trở thành một nhà văn.”