Một Trăm Cái Bóng

Năm 2009, Toà nhà Yongsan tại Seoul (Hàn Quốc) bị phá bỏ với mục đích tái cấu trúc. Bố của nhà văn Hwang Jungeunlà một trong số những người làm việc ở đây. Sự kiện này có lẽ đã tác động đến Hwang rất lớn, để một năm sau đó cô hoàn thành cuốn tiểu thuyết lạ lùng, đầy ám ảnh: Một trăm chiếc bóng.

Cọ quậy sống giữa siêu đô thị

Một trăm chiếc bóng là câu chuyện về những con người làm việc trong các toà nhà, thực chất là khu thương mại được quy hoạch phá bỏ. Ở đó những người lớn tuổi, ông chủ của những xưởng sửa chữa điện tử nhỏ phải tìm cách mưu sinh, rời đi, xây dựng cơ sở mới mà hơn ai hết họ biết rằng, sẽ chẳng có kết quả nào tốt đẹp hay khả dĩ hơn.

Trong khi đó, những người trẻ (thông qua hai nhân vật chính Eun Gyo và Mujae) làm việc cho các ông chủ trên bờ vực phá sản cũng phải chịu cảnh khốn đốn tương tự. Họ gần như không thể đưa ra những quyết định, phó mặc cuộc lo cơm áo gạo tiền cho ông chủ. Để rồi, cuộc sống của họ dần dần bị bóp nghẹt.

Cả hai thế hệ xuất hiện trong Một trăm chiếc bóng, họ giống nhau, cùng mắc kẹt bởi cảnh bần cùng đang trực chờ ngay đầu mũi. Họ gần như bị bít lối, tìm cách xoay xở, cọ quậy sống giữa siêu đô thị Seoul những tưởng đầy “hoa” nhưng thứ họ có chỉ toàn “lệ”.

Đó là nhánh rễ thứ nhất của câu chuyện. Nhánh rễ thứ hai của Một trăm chiếc bóng chảy theo mối quan hệ mong manh của hai nhân vật chính, Eun Gyo và Mujae, được Hwang giới thiệu ngay từ trang đầu tiên của cuốn sách. Họ là những người trẻ theo đuổi cuộc sống bình thường, với những công việc bình thường, giữa một siêu đô thị đang dần bị bóp nghẹt bởi vòng quay của kinh tế, của đồng tiền.

Tất nhiên, Hwang không viết Một trăm chiếc bóng như một tiểu thuyết tình yêu, với những tình tiết lãng mạn để cân bằng lại với những khắc nghiệt đời sống. Cô viết về những người sống bên lề, khó (hay không thể) nắm lấy vận mệnh của mình.

Một trăm chiếc bóng của Hwang Jungeun thực sự đã chuyển tại được sự cô độc của những thị dân với những thế hệ nối tiếp nhau, dưới sức nặng của một xã hội đầy khắc nghiệt và bạo tàn.

Cái “bóng” hay cái chết?

Nhà văn Han Kang (đoạt giải Man Booker International 2016) từng nhận xét: “Cuốn sách nhỏ này (Một trăm chiếc bóng) chứa một vẻ đẹp lạ lùng khó quên. Đây đó có những yếu tố kỳ ảo, nhưng cùng lúc cuốn sách cũng nghiêm ngặt tới cùng cực, lột tả một cách hiện thực thế giới mà nó dựng lên”.

Đúng như lời Han Kang nhận xét. Nếu chỉ rặt những chi tiết hiện thực đầy đau khổ, Một trăm chiếc bóng có lẽ sẽ chỉ khơi lên mối đồng cảm nhưng không thể chạm đến được thẳm sâu về nỗi sợ, sự ám ảnh về cuộc sống trong lòng độc giả. Hwang không kể câu chuyện thẳng băng theo cách thông thường mà kết hợp những yếu tố kỳ ảo, những huyễn tưởng.

Tất nhiên, “chiếc bóng” của Hwang Jungeun chưa hoàn hảo. Có thể xem, cái “bóng” mà một chi tiết ẩn dụ, được cô nhào nặn, thường xuyên sử dụng trong tác phẩm với một dụng ý cụ thể: thứ ám lên cuộc sống vốn đã khổ sở vẫn luôn chực chờ kết liễu những con người nhỏ bé trong xã hội.

Tuy nhiên chi tiết ẩn dụ này là chưa đủ nặng; hay cái “bóng” quá yếu? “Cái bóng” đó thực chất là gì? Nỗi sợ hãi mà cái bóng đè lên cuộc sống ngoài cái chết là gì? Có lẽ Hwang JungEun chưa tường minh được. Hoặc có thể, đó là cách cô tìm cảnh hình tượng hoá nỗi cô độc và tuyệt vọng ám ảnh con người. Hoặc có thể, đó là sự chấp nhận một điều vô lý ở mức hiển nhiên, và không thèm đặt những câu hỏi tại sao, để giải thích, thông hiểu và hành động chống lại?!

Tuy nhiên, chi tiết cái bóng vẫn đặc biệt có ý nghĩa và đầy ám ảnh. Nó làm tốt, thậm chí là xuất sắc về yếu tố kỳ ảo, huyễn tưởng, mang đến cho câu chuyện một chất liệu đầy ma mị, khiến người đọc giật mình, sợ hãi, thậm chí là ám ảnh.

Bên cạnh hình ảnh ẩn dụ về “cái bóng”, Hwang Jungeun cũng tạo nên một chi tiết mang yếu tố kỳ ảo khác chính là ông chủ tiệm Omusa. Đây có thể xem như một trong hình tượng tươi sáng, tốt bụng và tử tế nhất trong câu chuyện, gần như không có thực nhưng lại phần nào soi sáng được cái bóng tối, mệt nhoài trong suốt câu chuyện. Tuy nhiên, hình tượng này cũng rất yếu và nhỏ bé, chực chờ bị bóng tối nuốt chửng.

Tiếng nói độc đáo của Hwang Jungeun

Ra mắt độc giả Việt Nam vào cuối năm 2018, cuốn tiểu thuyết Một trăm chiếc bóng của Hwang Jungeun mang đến một hơi thở khác trong văn chương đương đại Hàn Quốc. Chỉ thông qua cuốn sách mỏng này, Hwang đã phác hoạ được phần nào xã hội hiện đại tại đất nước cô, không chỉ là những cá nhân mà cả một thế hệ.

Đây chính là điểm độc đáo của Hwang so với những nhà văn đương thời nổi tiếng tại Hàn Quốc hiện này như Kim Young Ha, Han Kang, Shin Kyung Sook, Jeong You Jeong… Nếu như các tác giả kia đi sâu vào từng cá nhân, từng cuộc đời cụ thể thì Hwang khái quát lên, cho thấy bức tranh rộng hơn – thực tế của xã hội hiện đại ngày nay. Bên cạnh đó, việc kỳ ảo hoá chồng lên tính hiện thực, khiến cho câu chuyện mà Hwang Jungeun mang đến cho độc giả trở nên lôi cuốn lạ lùng, không thể bỏ qua.

Hwang Jungeun sinh năm 1976 tại Seoul, là một trong những cây bút độc đáo và giàu nội lực của văn chương Hàn Quốc đương thời. Trong 30 năm hoạt động sáng tác, Hwang đã mang đến cho độc giả ba tập truyện ngắn và ba tiểu thuyết. Một trăm chiếc bóng ra mắt độc giả Hàn Quốc lần đầu tiên vào 2010. Với tiểu thuyết đầu tay này, cô đã nhận được giải thưởng Văn học Hanguk Ilbo.

***

Tôi nhìn thấy cái bóng ở trong rừng.

Mới đầu tôi không nhận ra ngay nó là cái bóng. Thoáng thấy một dáng lưng rẽ bụi rậm, tôi ngỡ phía đó cũng có đường đi, trông dáng đó lại quen quen nên tôi đã bám theo nó tiến vào trong. Càng vào trong rừng càng sâu, càng vào trong tôi càng bị dáng lưng ấy hút lấy mà cứ thế tiến mãi tiến mãi.

‘Eun Gyo.’

Tôi chợt quay người theo tiếng gọi, Mu Jae đang đứng đó.

‘Đi đâu thế?’ Anh hỏi.

‘Thì đi thôi.’

‘Đi đâu?’

‘Đi theo.’

‘Theo ai?’

‘Người đằng kia,’ tôi đáp rồi ngoái nhìn, người trước mặt đã biến mất không còn thấy bóng. Mu Jae gạt cành cây tiến về phía tôi, hỏi người đó trông thế nào. Tôi đang định trả lời thì nhớ ra đó chỉ là một dáng lưng không hình tướng cụ thể. ‘Đầu nhỏ, vai hẹp và ngăm đen,’ tôi tả.

‘Giống Eun Gyo?’

‘Ừ.’

Giống tôi, khoảnh khắc đáp vậy tôi mới ngớ người. Tôi hạ chân giẫm xuống đám lá sồi và quả thông găm dưới đất mềm, đường viền quanh bàn chân tôi có gì là lạ. Duỗi dài mảnh thật mảnh từ ngón út bàn chân phải tôi, cái bóng đang vắt qua bụi rậm vươn về đâu đó.

‘Hóa ra là cái bóng.’

Đến lúc đó tôi mới nhận ra.

‘Đừng đi theo thứ giống như cái bóng!’ Mu Jae nói.

Không hiểu sao dáng hình anh lại mờ ảo thế, tôi nheo mắt nhìn, và tôi thấy mưa bóng mây mảnh như mạng nhện đang rơi. Tôi đứng yên, mí mắt ướt mưa trĩu nặng. Nước tụ thành giọt ở mười đầu ngón chân tôi xuội xuống. Nước đọng trên môi tôi mằn mặn. Tôi đứng thẫn người hồi lâu.

‘Quay lại nhé?’

Mu Jae nói rồi quay người, tôi theo anh vạch đám cỏ xào xạc xào xạc tiến ra khỏi rừng. Cây cỏ rậm rạp đến độ tôi không tưởng tượng nổi bằng cách nào mình vào được đến tận đây. Tôi gạt đám cỏ cây, như đã dai dính hơn vì ngấm mưa, tiến về phía trước. Áo quần tôi đã thấm ướt gần hết. Nước mưa vương trên lông mày rồi chảy xuống mắt tôi, tôi dụi mắt.

‘Khóc à?’

‘Có khóc đâu.’

Chúng tôi cứ đi như thế mãi một lúc lâu mà xung quanh vẫn là rừng sâu không rõ phương hướng.

‘Làm sao bây giờ.’ Mu Jae dừng bước bảo. ‘Hình như lạc đường rồi.’

‘Cứ đi tiếp nhé?’

‘Cũng chỉ còn cách đi tiếp thôi mà.’

‘Cứ tạm đi tiếp xem sao.’

Dính mưa, nền rừng căng phình, trơn đến mức như thể chỉ cần trượt chân một lần là sẽ trượt mãi trượt mãi. Cảm giác chân mình xon xót, tôi cúi nhìn, thấy chân đầy vết xây xước do cây cỏ cứa vào. Vết xước dài nhất thấm nhựa cỏ ngả màu xanh ngắt. Từ lúc biết chân bị xước, hễ cử động tôi lại thấy xót. Sang trái rồi sang phải, bước đi với cái bóng không ngừng duỗi dài phía sau lưng, chỉ mình việc nhấc chân lên đặt chân xuống thôi cũng khó nhọc. Thấy tôi chốc chốc lại đứng khựng không đi nổi, Mu Jae bèn tiến lại gần, xem xét những vết xước trên chân tôi.

‘Anh Mu Jae, lạnh quá.’

‘Tại cứ đứng nguyên một chỗ đấy.’

‘Chết mất.’

‘Chết mất?’

‘Cảm giác như chết đi được vậy.’

‘Câu cửa miệng của cô đấy à?’

‘Thì tại tôi cảm giác như chết đi được thôi.’

Mu Jae lấy tay áo lau nhựa cỏ cho tôi rồi đứng thẳng dậy, nhìn tôi chằm chằm.

‘Vậy mình chết nhé? Ngay ở đây!’ Anh nói quá khẽ khàng khiến tôi thảng thốt. Tôi ngỡ ngàng ngước nhìn Mu Jae. Anh đang cúi nhìn tôi bằng cặp mắt đen thẫm. Mái tóc anh thường ngày vốn bù xù, giờ điềm đạm xẹp xuống vì bết mưa.

‘Eun Gyo,’ Mu Jae cất tiếng. ‘Nếu không thực sự định chết thì đừng nói bừa như vậy.’

‘Vâng.’

‘Đi tiếp thôi,’ Mu Jae nói rồi tiến lên trước, tôi bước theo anh. Nước mắt lưng tròng. Tôi những muốn mặc kệ cái người lạnh lùng kia đi trước rồi tự bước theo ý mình, nhưng trong khu rừng này, giữa tình cảnh đến cả cái bóng của mình cũng đã sống dậy, tôi chỉ còn biết gạt nước mắt mà đi.

‘Khóc à?’

‘Có khóc đâu.’

Giữa lúc chúng tôi vừa đi vừa trò chuyện, không khí xung quanh bỗng nhẹ hẳn. Mu Jae dừng bước, xòe lòng bàn tay ngửa lên trời.

‘Tạnh mưa rồi.’

‘Ừ.’

‘Ăn kẹo cao su nhé?’

‘Ừ.’

Mu Jae rút trong túi áo ra một thanh kẹo cao su nhăn nhúm, xé làm đôi rồi chìa cho tôi một nửa. Tôi bóc hai lớp vỏ bọc âm ẩm, bỏ kẹo cao su vị nho xanh vào miệng. Ngọt, ngọt quá đỗi, nước miếng túa ra đến độ cằm tôi gai lên. Tôi gấp vỏ kẹo phẳng phiu rồi cất vào túi áo, vừa nhai kẹo cao su vừa cần mẫn bước đi. Mỗi lần bàn chân ẩm ướt chịn xuống nền rừng, khí lạnh sắc buốt liền phả lên. Ở một xó xỉnh nào đó trong khu rừng này, mình sẽ tan chảy vào thứ khí lạnh tê tái kia mất, tôi nghĩ. Quanh đám rễ cây trồi lên khỏi lớp đất mùn như gân nổi, mọc đầy nấm mũ tròn.

‘Anh Mu Jae,’ tôi gọi. ‘Liệu chúng ta có ra được khỏi đây không?’

‘Cũng không biết nữa.’

‘Nếu không ra nổi thì làm thế nào?’

‘Chắc là sẽ chết?’

‘Sẽ chết ư?’

‘Rồi cũng sẽ chết thôi mà, ở một nơi nào đó, vào một lúc nào đó, nếu không ra được thì sẽ chết ở trong này thôi.’

‘Tôi sợ.’

‘Eun Gyo sợ ư?’

‘Anh Mu Jae không sợ sao?’

‘Sợ chứ.’

‘Anh sợ ư?’

Mu Jae sải chân bước và nói. ‘Tôi cũng sợ.’

Chúng tôi bước đi trong im lặng một lúc lâu. Mưa đã tạnh, nhưng từ khu rừng no nước mưa, hơi ẩm tỏa ra bí bách đến ngạt thở. Dù đã mải miết bước nhưng tôi vẫn thấy lạnh bụng, nếu trời tối thì biết làm thế nào đây, tôi lo lắng.

‘Anh Mu Jae,’ tôi lại gọi. ‘Anh kể chuyện cho tôi nghe đi.’

‘Kể chuyện gì?’

‘Chuyện gì cũng được.’

‘Tôi chẳng biết chuyện gì cả.’

‘Chỉ cần một chuyện thôi.’

‘Ừm,’ Mu Jae ngập ngừng rồi nói tiếp. ‘Kể chuyện cái bóng nhé?’

‘Sao cứ nhất định phải là cái bóng?’

‘Hợp với không khí này mà.’

‘Tôi không thích chuyện cái bóng.’

‘Tôi chỉ biết mỗi chuyện cái bóng.’

‘Vậy anh kể đi.’

‘Ừm,’ Mu Jae bắt đầu kể.

‘Có một thiếu niên.’

‘Ừ.’

‘Tên cậu ấy là Mu Jae.’

‘Anh Mu Jae.’

‘Ừ.’

‘Là chuyện về anh Mu Jae?’

‘Là chuyện về thiếu niên Mu Jae.’

‘Chuyện về chính anh Mu Jae?’

‘Đã bảo chỉ là chuyện về thiếu niên Mu Jae thôi mà. Tôi kể tiếp nhé?’

‘Vâng.’

‘Có một thiếu niên tên Mu Jae. Gia đình Mu Jae sống trong một căn phòng rất rộng mà không treo một bức tranh nào. Gia đình gồm chín người cả thảy. Mẹ, bố, sáu người chị và Mu Jae.’

‘Những sáu người chị?’

‘Mu Jae là con thứ bảy, cũng là con út.’

‘Họ nhiều con nhỉ.’

‘Nhiều ư?’

‘Tại sao lại nhiều như thế nhỉ?’

‘Chắc là vì thế đấy,’ Mu Jae hơi nghiêng đầu về một bên. ‘Chắc là vì họ thích làm chuyện đó.’

‘Chuyện đó?’

‘Làm tình.’

Mặt ửng đỏ, tôi bước theo Mu Jae.

‘Eun Gyo,’ Mu Jae nói. ‘Chuyện này có tục quá không?’

‘Không tục một tí nào.’

‘Chẳng phải hơi tục ư?’

‘Tục cũng không sao.’

‘Eun Gyo thích chuyện tục à?’

‘Tôi bảo là có tục cũng không sao.’

Thấy tôi căng thẳng đáp trả, Mu Jae bật cười khúc khích.

‘Tóm lại, vì thế mà bố mẹ Mu Jae đã đẻ được bày đứa con.’

‘Rồi sau đó thế nào?’

‘Bố mẹ cậu thiếu niên Mu Jae ấy đã mắc nợ, có lẽ vậy.’

‘Có lẽ?’

‘Cũng có thể nói là hiển nhiên họ đã mắc nợ.’

‘Việc mắc nợ sao lại là hiển nhiên được?’

‘Con người có thể sống mà không mắc nợ ư?’

‘Có người vẫn sống mà không nợ nần gì đấy thôi.’

‘Chưa chắc!’ Mu Jae tạm ngừng lời vì mải nắm rễ cây leo xuống dốc, rồi anh nói tiếp. ‘Tôi không ưa lắm những người huênh hoang vỗ ngực rằng mình có thể sống mà không mắc nợ. Nói thô thiển một chút, trừ trường hợp không thèm mượn dạ ai ra đời, cứ thế chui từ trong rừng ra rồi cứ thế trần trụi sống không động đến bất kỳ sản phẩm công nghiệp nào, trừ người như thế ra thì bất cứ ai tuyên bố rằng mình không nợ nần gì tôi đều cho là loại trâng tráo cả.’

‘Sản phẩm công nghiệp thì không tốt à?’

‘Ý tôi không phải vậy, sản phẩm công nghiệp vốn được sản xuất hàng loạt từ các loại nguyên liệu và chất hóa học nên trong quá trình sản xuất hẳn sẽ có nhiều khuất khúc chứ, phải không? Như sông ngòi bị ô nhiễm hay nguồn lao động bị trả công quá rẻ mạt. Ý tôi là, dù mua một đôi tất thật rẻ thì, để có giá rẻ như vậy ít nhất cũng đã phải phát sinh nợ nần ở một công đoạn nào đó.’

‘Ra là thế.’

‘Nói chung là, bố mẹ cậu thiếu niên Mu Jae đã mắc nợ.’

‘Ừ.’

Mời các bạn đón đọc Một Trăm Cái Bóng của tác giả Hwang Jungeu & Hà Linh (dịch).