Câu Chuyện Quanh Nồi Cao Voi

Trong cuộc kháng chiến trường kỳ, đồng bào dân tộc thiểu số họ đóng góp, giúp đỡ rất nhiều cho cách mạng, trong đó có cả những em thiếu niên. Tuy không cầm súng ra trận nhưng việc các em làm vô cùng ý nghĩa.

***

Tôi viết lại câu chuyện này trong một viện quân y đã chiến ở miền tây Thừa Thiên. Bây giờ đang là tháng mười một dương lịch. Mùa mưa vừa đi qua ở triền tây dãy núi. Con sông A Lin nước dâng dầy ứ các hố bom hai ven bờ. Loại cua núi màu đỏ tía bò rào rào dưới khóm le[1]. Ếch nhái kêu thưa thớt và trầm đục, từng tiếng như vỡ ra từ các bong bóng nước có váng bùn. Trên vách đá phía sau dãy lán thảng thốt vút lên tiếng vượn hót nỉ non uốn lượn, gợi nhớ những chuyện cổ xưa.

Các trận đánh dữ dội giữa ta và hơn mười tiểu đoàn địch thuộc lữ đoàn dù 101 của Mỹ và tiểu đoàn 3 của ngụy, mới diễn ra cách đây ít lâu.

Hai người bạn nhỏ của tôi, chú Muôn và chú Thay đã rời mặt trận, ra Bắc học.

Tôi mở ba-lô, lấy ra một gói giấy, vật kỷ niệm của hai người bạn nhỏ, bác sỹ viện trưởng Nguyễn Đình Thà mới đưa cho tôi: một miếng cao voi bằng hai bao diêm, cắt mịn bốn góc như một miếng kẹo hồng. Tôi đưa lên mũi ngửi. Một mùi thơm hăng hăng ngòn ngọt bay lên. Cao voi cũng đen đen hồng hồng như cao ban long[2] , cao hổ cốt,[3] nhưng trong hơn. Mặt miếng cao nhăn nheo như mặt bàn tay người. Nghe nói cao voi chữa được nhiều bệnh nhưng đặc biệt là bổ gân. Chỉ cần ăn một lạng cao voi, có thể khỏe gân, rắn cốt, leo đèo lội suối không mỏi. Các chiến sĩ quân Giải phóng chiến đấu ở đây không mấy ai không biết đến loại cao voi độc đáo này.

Chẳng phải đến bây giờ người ta mới biết nấu cao bằng xương voi. Ông già Mây trong bản Mây đã kể lại chuyện quan Thẩm thời Nguyễn Nhạc đã lên vùng núi Phong Điền sức dân đi tìm xương voi về nấu cao. Chỉ trong khoảng một tháng, Thẩm đã chở về Phú Xuân[4] hàng yến cao. Đến bây giờ, trong một số hang đá ở ngọn nguồn sông A Lin vẫn còn dấu vết của các bếp nấu cao voi thời ấy.

Câu chuyện đó đến tai bác sỹ viện trưởng Nguyễn Đình Thà. Bác sỹ là người đã có tuổi, tóc lốm đốm bạc, đuôi mắt chân chim; vốn ít nói nhưng nghe không sót một câu chuyện nào của những người xung quanh. Bác sỹ Thà mời cụ Mây vào viện chơi và hỏi tỉ mỉ về cách nấu cao voi. Bác sỹ hình dung trước mắt mình có những mâm cao lát phẳng, được cắt ra phát cho thương bệnh binh.

Việc nấu cao voi như thế là đã hết sức rõ ràng, nhưng cái khó vẫn là ở chỗ lấy đâu ra xương voi bây giờ? Vẫn biết rằng trên núi, xương voi không thiếu. Hàng năm đồng bào đi săn, hạ được con voi nào thì xẻo thịt mang về, bỏ xương lại. Có con voi già ốm chết năm bảy năm xương vẫn còn. Có cả những nghĩa địa voi ở trên núi. Nhiều người đi rừng vẫn gặp. Nhưng lấy ai là người đưa đường bây giờ?

Hai ngày sau, bác sỹ Thà gặp được hai chú bé: Muôn và Thay.

Hai chú bé có lẽ ngang tuổi nhau, mười ba hay mười bốn. Một chú da đen sạm, mũi hếch, gầy khẳng, lên Muôn; một chú thấp hơn, có vành tai tròn xoe, lên Thay. Cả hai vận quần cộc, mặc áo bộ đội rộng dài thùng thình.

Muôn xách một khẩu súng trường theo sau Thay, chạy dọc bờ suối, thỉnh thoảng lại bắn tòm một phát xuống nước, kiếm cá. Bác sỹ Thà và hai chiến sỹ cảnh vệ nhìn hai chú bé một cách chăm chú. Đợi cho hai chú bé đi ngang qua khúc suối trước mặt, một chiến sỹ gọi lại:

– Ai cho các em dùng súng? Súng lấy đâu ra ? Lại đây ! – Hợi, người béo lùn, làm bộ giận dữ quát. Hai chú bé mở to đôi mắt, tỏ vẻ ngạc nhiên nhiều hơn là sợ hãi. Chân tay, quần áo các chú lấm đầy bùn đất.

Súng lấy đâu ra? Hợi hỏi lại.

– Súng của chúng tôi, lấy của Mỹ chớ đâu.

Hai chiến sỹ trẻ nhìn bác sỹ Thà, cười. Hợi cầm lấy khẩu súng và ngắm. Sau đó, anh tháo tung tất cả các bộ phận của khẩu súng rồi để lộn xộn trên tấm lá cọ ở trước mặt. Muôn và Thay vẫn đứng im, nước từ trong giỏ cá nhỏ xuống đất từng giọt, từng giọt. – Đó, súng của Mỹ, tôi phá hỏng rồi.

Hai chú bé cười. Muôn ngồi xuống lắp lại, cái trước cái sau đúng thứ tự. Bắt đầu là cái lò xo, và cuối cùng là cái chốt an toàn. Lắp xong, Muôn ấn khóa nòng đánh rốp một cái, bóp cò, lắp băng rồi khoác súng vào vai, gọn gàng như một anh lính thực thụ.

Bác sỹ đưa hai chú bé vào phòng mình, đưa cho mỗi chú vài cái bao, một thứ kẹo tự nấu, toàn là mùi dầu cù là.

– Các em có biết gần đây chỗ nào có xương voi không ? – Bác sỹ hỏi. Hai chú bé nhìn nhau, tỏ ra không hiểu.

– Xương con voi ấy mà. Các ông già trong bản đi săn, bắn con voi, các anh ở đây muốn lấy xương nó. – Để làm gì? – Muôn vừa nhá kẹo vừa hỏi, tiếng nói lúng búng trong miệng.

– Chữa bệnh. Xương voi làm thuốc cho các chú thương binh. Các em có biết, đưa các anh ở đây đi tìm.

– Biết chớ. Đi thì đi. Muôn ăn kẹo xong, xốc quần và bắt đầu liếc nhìn căn phòng.

– Ngay sáng mai được không? Có cần nói với bố mẹ không?

– Bố mẹ nó chết rồi. Thay đáp.

Bác sỹ nhìn xuống đất, nơi có cái giỏ cá đang róc rách mấy con tràu con trò gì đấy.

– Ơ…

Mời các bạn đón đọc Câu Chuyện Quanh Nồi Cao Voi của tác giả Phạm Tiến Duật.