Dưới Tán Lá Rừng

NIỀM VUI LẦN ĐẦU LÊN RỪNG CÙNG CHÚ VỆN ỐC - TÚI XẠ HƯƠNG QUÝ GIÁ TỪ HƯƠU VÀNG - NỖI BUỒN MƯỜI MỘT NĂM RÒNG CỦA ÔNG GIÀ KƠ BUA

Anh Thành hô khẽ:

- Bật đèn!

Ánh sáng từ chiếc đèn pin trong tay Hạnh vụt sáng loé, dõi thành một vệt dài trong đêm. Hạnh chỉ nghe có tiếng soạt mạnh, rồi bóng một con vật vút đi trong làn sáng như ánh chớp. Những lá cỏ tranh giạt đi rồi lại đứng dựng lên, rung rinh trong ánh đèn, vươn lên nhọn sắc, tua tủa như lưỡi dao.

Anh Thành rê rê nòng súng theo hướng đèn rọi, mắt chăm chú nhìn vào màn đêm. Cạnh anh, cậu bé Đru cũng nắm chắc cây lao nhọn hoắt trong tư thế chuẩn bị phóng. Nhưng chỉ một thoáng, Đru lại chống cây lao xuống:

- Anh Thành à, phải đợi thôi. Con hươu xạ này tinh lắm đó!

- Sao em biết?

- Biết chớ! Nó không dừng lại ngó ánh đèn, kịp cho anh em mình làm gì cả. Hạnh ơi! Tắt đèn đi, bây giờ con hươu đã chạy tới chân núi rồi..

Hạnh cho chiếc đèn vào túi, kéo tay áo Đru:

- Hoài công chúng mìnnh phục nó, Đru nhỉ?

Đru vuốt vuốt bộ tóc đẫm sương đêm, cười thành tiếng:

- Đừng tiếc, nó sẽ quay lại. Đru biết rõ mà! Con hươu này nhiều xạ, thơm không, anh Thành?

Anh Thành ngồi xuống đám cỏ mượt lạnh sương đêm:

- Đúng đó. Con hươu này chắc có túi xạ lớn. Bõ công anh em mình ngồi chờ suốt đêm nay..

Anh Thành ngó nhìn bầu trời đầy sao chi chít. Những ngôi sao xanh càng khuya càng ngời ngợi tỏa sáng. Từ mảng rừng tối om sát trảng tranh, có tiếng « túc, túc, túc » của loài chim ăn đêm.

Vắng lặng quá. Hạnh nằm ngửa trên thảm cỏ, phân vân:

- Giá có chú Vện Ốc đi cùng, đỡ buồn. Sao lúc chiều anh Thành lại nhốt nó lại?

Anh Thành chậm rãi:

- Chú em ngốc ạ! Săn đêm, thả Vện Ốc ra, nó mà bén hương xạ của hươu, sẽ đuổi khắp ba đồi bảy núi, thì anh em mình có mà về không!

Nghe anh nói, nhưng Hạnh vẫn tiêng tiếc không có Vện Ốc đi cùng. Suốt từ đầu năm nay, đi đâu Vện Ốc chẳng quấn quýt với Hạnh. Lúc này, hẳn là nó đang bực bội lắm đây. Vện Ốc chắc đang cọ cái lưng óng mượt vào thành cửa mà sủa tuyệt vọng gọi Hạnh. Ôi, chú Vện Ốc, đúng là loài chó săn có nòi. Kể ra, Hạnh đặt tên cho con chó là Vện Ốc cũng chẳng « oai » lắm, nhưng lâu ngày thành quen mất rồi. Hồi còn nhỏ, Vện mê cái món ốc nhồi ngon lành. Dạo mùa đông hiếm ốc, bọn trẻ phải đi lùng ở chợ, mua kì được « chất đạm » này cho Vện.

Cái tên Vện Ốc có từ đó.

Kỳ lên rừng này, lẽ ra anh Thành không cho Hạnh mang Vện Ốc theo, nhưng khi thấy rõ « tài ba » của chú chó mà Hạnh bỏ bao công sức tập luyện, cuối cùng anh đồng ý.

Anh Thành yêu Hạnh lắm, có lẽ yêu nhất nhà. Là dược sĩ chuyên nghiên cứu các loại cây thuốc, anh Thành còn là « thợ săn chính cống », như Hạnh vẫn khoe về anh trai với bạn mình. Một năm, anh chỉ làm việc ở phòng thí nghiệm dược liệu độ bốn tháng, còn lại là thời gian anh lang thang hết vùng rừng rậm đến miền biển xa. Những câu chuyện mỗi bận qua nhà anh kể, nghe suốt đêm không buồn ngủ. Hạnh mới học lớp tám, mà khi bạn bè hỏi nếu hết lớp mười hai sẽ làm gì, lập tức Hạnh trả lời ngay:

- Nghiên cứu về dược, như anh Thành tớ!

Các bạn cùng lớp mới đầu không tin, nhưng mỗi lần có đứa nào đứt tay, nhức đầu, đau bụng qua nhà Hạnh, chỉ cần uống hay rịt một vài thứ thuốc lá, là khỏi liền. Có đứa tán:

- Từ nay gọi nó là ông lang Hạnh!

Hạnh lắc đầu. Sao lại ông lang? Nhà dược học và thợ săn, chứ đâu lại là ông lang - như cái ông lang Hàn đầu phố Hạnh ở - quanh năm ngồi tán tán, sao sao nghiền thuốc, bán mỗi gói thuốc bé tẹo mà bằng cái giá cắt cổ!

Mùa hè năm nay, Hạnh lớn phổng lên, càng mong mỏi mình sẽ như anh Thành. Hôm về Hà Nội báo cáo một loại cây thuốc quý mới phát hiện ở Trường Sơn, anh Thành đã phải kêu lên:

- Ôi chao! Mới có một mùa xuân chưa gặp em, mà đã lớn tồ lên thế!

Lớn thì thích, chứ « tồ » lại chẳng oai chút nào. Chú ngỗng tồ, gã gà tồ.. cái tồ thường đi với cái đần. Hạnh dỗi ông anh ra mặt. Nhưng anh Thành nào có để ý, anh ôm choàng lấy đôi vai đang cữ nở nang của Hạnh ướm hỏi:

- Nghỉ hè rồi hả? Thôi đừng lêu têu năm nay nữa, đi cùng anh lên rừng ba tháng hè cho biết đây biết đó!

Hạnh trợn mắt, rồi mừng quá, giọng nghẹn lại:

- Mẹ có cho đi không anh?

- Đã có anh nói. Học thực tế, biết được đất nước mình nhiều điều hay, nhiều cảnh đẹp, nhiều chuyện lạ, thì mẹ đâu có cấm em!

Đêm nay, Hạnh và người bạn mới Đru cùng anh Thành nằm trên trảng cỏ tranh này, thì đã cách ngôi nhà thân thuộc gần sáu trăm cây số.

*

**

Nhưng đêm nay, con hươu xạ không trở lại trảng cỏ tranh nữa. Mãi đến lúc con chim rừng hót lên « cu rốc, cu rốc », anh Thành và đôi bạn nhỏ mới rời khỏi nơi phục kích.

Anh Thành vươn vai:

- Coi như buổi đầu.. bất lợi! Đêm mai, ba anh em mình lại tiếp tục. Bây giờ, về ngủ cho lại sức.

Hạnh lo lắng:

- Vậy còn anh Lâm?

Anh Thành đăm chiêu nghĩ ngợi. Đru nhấc ngọn giáo lên vai, vẫn hồn nhiên:

- Để em bảo bố sang làng bên tìm lá thuốc. Già làng bên đó thỉnh thoảng có cất giữ ít thuốc quý..

Nghĩ đến anh Lâm, Hạnh đâm lo. Vừa hôm qua, anh em Thành đến làng Đăm, thì nghe dân làng xôn xao về chuyện bắt gặp cán bộ địa chất Lâm chết ngất bên suối Pò. Ông già Kơ Bua, bố cậu bé Đru, cõng Lâm về nhà mình. Ông xua xua đám trẻ ra ngoài, giọng trầm trầm:

- Đứa nào xem cho tao cái giấy, coi thử nó là ai lại đến làng mình.

Đru ngửng mặt lên, bảo bố:

- Con đọc rồi. Cán bộ địa chất đó. Tên là anh Lâm.

- Vậy thì thằng Lâm lạc rừng thôi. Nó đói, nó bò đến suối Pò, ăn phải cá, phải ốc chết, bị đau cái bụng rồi. Trong làng, còn nhà nào có xạ hươu?

Anh em Thành đến làng Đăm vào lúc anh Lâm đang nôn thốc nôn tháo. Da mặt anh tái mét, chân tay giá lạnh. Đúng ngộ độc rồi. Anh Thành ngồi với anh Lâm một lát, đoạn quay sang ông già Kơ Bua:

- Làng ta hết xạ hương, để con đi săn đêm nay….

Anh Thành mấy lần lên Trường Sơn, đã ở nhà ông già Kơ Bua, thân thuộc như người nhà. Ông già Kơ Bua ho lên một tiếng nhỏ:

- Ờ, mày đi một buổi, kiếm thuốc cho thằng Lâm nghe Thành!

Vậy mà đêm nay, ba anh em Thành săn trượt con hươu xạ rồi. Nhưng Đru chẳng buồn lâu. Nó đã quen những buổi rủi ro này lắm. Đi hết trảng tranh, leo một con dốc đến bìa rừng thì ánh nắng đã lấp loáng trên những ngọn cây cao nhất. Hạnh bỗng vỗ vào tay Đru:

- Này, Đru, đẹp quá!

Đru nhìn về hướng tay Hạnh chỉ. Một chú trĩ trống đang nhảy quanh một con mái. Vừa nhảy, đầu nó vừa nghiêng bên này, ngả bên kia. Nhảy được hai vòng, trĩ trống dừng lại, xòe rộng đôi cánh. Chao ôi, đôi cánh sặc sỡ làm sao! Những chấm tròn óng tím như những bông hoa trên nền tía, rập rờn như sóng. Mấy chiếc lông đuôi xòe ra, vươn cao như tàu chuối và ve vẩy thật nhịp nhàng. Một chân trĩ trống lùi lại và nhún xuống như điệu chào cô trĩ mái.

Đru cười. Cái điệu múa của trĩ, của công có gì là lạ với Đru. Nó kéo Hạnh đang đứng ngây ra nhìn:

- Ở với mình lâu lâu, mình dẫn đi rừng, nhiều cái hay hơn, Hạnh à!

Anh Thành đi trước cũng ngoái lại:

- Đúng đó, Đru biết nhiều truyện trong rừng, cả chuyện hổ nuôi con, chuyện gấu ăn trộm mật, chuyện săn lợn rừng. Đru kể cho Hạnh nghe cả buổi không hết.

Nghe anh Thành, Đru chỉ cười. Từ nhỏ, Đru lớn lên với rừng, chuyện đó có gì là đặc biệt đâu. Đru theo bố đi săn từ lúc giương nổi cái ná. Mẹ Đru chết từ hồi Đru bốn tuổi. Mẹ đi rừng rồi chẳng về nữa. Đên tận giờ, bố Đru cũng chẳng hề kể cho con nghe về cái chết của mẹ. Nhưng mỗi chiều tối, nghe tiếng hổ gầm vọng về, ông già Kơ Bua lại bồn chồn, chẳng hiểu cơn cớ làm sao.

Buổi sáng trong rừng, vẫn ríu ran tiếng chim trong những lùm cây cao cổ thụ. Đru hồn nhiên bắt chước tiếng chim hót một hồi. Con họa mi tiếng trong như nước chảy giữa ngách suối, con bách thanh lảnh lót và khoáng đãng, chim khướu hót dồn dập từng hồi. Đru nhảy qua một mô đá, lại cất tiếng hát thật vui:

Nhà ta xa, làng ta xa

Ta chung một mặt trời

Nhà ta xa, làng ta xa

Ta chung một mặt trăng.

Giọng hát của Đru cũng trong trẻo như tiếng chim hót.

Qua bìa rừng, ba anh em đến một sườn núi thoai thoải. Những mảng mây trắng như những chóp núi đá kề nhau, trôi từ phía biển lên giữa nền trời ngăn ngắt xanh. Chưa bao giờ Hạnh thấy một cảnh tượng đẹp như vậy. Màu mây trắng lóa, chói ngời giữa một không gian rừng núi trập trùng. Ở chót vót trên đỉnh cao, một cây gạo cuối mùa hoa, còn lưa thưa vài bông đỏ thắm. Bầy vượn chí chóe đuổi nhau, thoăn thoắt níu cành nọ bám cành kia.

Chân núi, mở ra một thung lũng nhỏ, xanh mướt cỏ dày.

Anh Thành vẫy tay về phía sau:

- Nhẹ chân thôi, hai chú mày!

Đru và Hạnh bước lên chỗ anh Thành, nép sau một lùm cây rậm rạp, nhìn xuống. Một mùi xạ thơm nức bay tới. Hạnh muốn reo lên. Trên thảm cỏ, hai chú hươu xạ đang quấn quanh nhau thật dữ dội. Một con màu hung hung vàng, một con ngả sang nâu nhạt. Cả hai đều đẫm nước, lấp loáng trong ánh ánh nắng sớm. Đôi mắt chú hươu vàng đã đỏ ngầu, đầu cúi gầm xuống và húc thẳng vào cái cổ căng phồng của hươu nâu. Nhưng chú hươu nâu nhanh nhẹn chẳng kém, nó tránh giạt sang bên. Con hươu vàng đang đà lao, chui hút vào hai cây lúp xúp. Thoắt một cái, hươu vàng vòng trở lại, thì hươu nâu đã lao đến bên ghim đầu nó xuống. Thấp dần, thấp dần, đầu hươu vàng vừa chạm xuống những ngọn cỏ bỗng bằng một sức mạnh bất ngờ, nó hất mạnh đối thủ lên. Сhú hươu nâu văng ra đến hơn một mét, chân chống lên trời. Con hươu nâu bắt đầu nổi cơn điên, nó choài mình, bật dậy. Hai kẻ thù lại xáp vào nhau. Cả hai cặp răng nanh đều chĩa ra, sẵn sàng cắm phập vào nhau. Đầu hai chú hươu kề vào nhau. Chân trước, chân sau choãi về mỗi phía, lấy đà. Hai cặp mắt hươu càng đỏ dần, nhìn nhau trừng trừng. Có đến một phút, rồi hươu vàng lùi dần, lùi dần. Chú nâu càng lấn tới. Hai cái đầu vẫn ghì lấy nhau. Con hươu vàng bỗng rống lên một tiếng lớn, toài đầu đẩy trở lại. Đến lượt hươu nâu giật lùi.

Hạnh chăm chú nhìn hươu đanh nhau. Chưa bao giờ nó thấy cảnh lạ đến thế. Hạnh nắm chặt tay anh Thành thì thào:

- Đừng bắn vội anh!

Anh Thành chúc nòng súng xuống. Hạnh quay sang Đru:

- Tại sao không bẫy chúng, hả Đru?

Đru vẫn không rời mắt nhìn hai con hươu đang kịch chiến, trả lời khe khẽ:

- Có bẫy đó. Nhưng đặt bẫy vào mùa thu cơ. Mùa này, chưa nhiều. Hai con hươu này, nhất định có một con từ xa đến, tranh nhau chỗ ở hay tranh con cái, nên mới đánh nhau… Ôi chao!

Đru thốt lên. Hai con hươu đã rời nhau. Con nâu quay đầu, bỏ chạy, con vàng đuổi theo. Chỉ nhìn thấy một vệt nâu và một vệt vàng loang loáng vút đi. Anh Thành vội nhảy ra khỏi lùm cây, phóng về phía trước. Cả Hạnh, cả Đru vội vã đuổi theo. Hai con hươu phóng khỏi thung lũng cỏ, đến bên bờ vực khe núi. Con hươu nâu chững lại một thoáng, rồi lao vút xuống khoảng không hun hút. Nhưng chú hươu vàng không nhảy theo, nó quanh một vòng sát mép vực, rồi phóng vào rừng như một vệt nắng vàng lướt qua.

Cả ba anh em chạy đến miệng vực, đứng ngẩn người.

Mùi xạ hươu còn thơm nức, nhưng đâu còn bóng con nào.

Đru quay lại nhìn Hạnh, hàm răng trắng lóa, cười:

- Cậu thích xem hươu xạ húc nhau, lại hụt một lần nữa rồi!

Hạnh bẽn lẽn:

- Nó nhanh quá, cứ như chim bay…

Anh Thành xoa hai bàn tay vào nhau:

- Chưa thất vọng đâu. Nhưng phải đêm nay nữa…

Hạnh đâm buồn. Cũng chỉ tại mình nên anh Thành chậm nổ súng. Biết làm sao có thuốc cho anh Lâm đây? Hạnh kéo áo Đru, ghé vào tai bạn:

- Cậu có xin nổi lá thuốc cho anh Lân không?

- Được mà. Nhưng không tốt bằng xạ hươu. Bố mình bảo dù trúng độc đã bị mệt lả, xạ hươu cũng chữa khỏi. Cả anh Thành cũng nói thế…

Anh Thành an ủi:

- Đêm nay, anh em ta sẽ kiếm được con hươu xạ này.

- Lỡ ra nó bỏ đi nơi khác thì sao, anh Thành?

Anh Thành cười to, đeo khẩu súng săn qua vai, vuốt bộ tóc dày mượt của mình. Những nốt tàn hương trên thái dương anh càng nổi lên đo đỏ. Những nốt tàn hương đó bị mất đi về phía gần gò má, nơi có một vết sẹo nhỏ chạy qua. Anh Thành mỗi lần soi gương, lại xoa xoa vết sẹo, nói đùa:

- Đây là kỷ niệm của anh, bà…

Câu chuyện đi theo già làng Cà Tu săn bò rừng ba năm trước, suýt chết, để lại vết sẹo, anh đã kể bao lần cho Hạnh nghe, như một chuyện phiêu lưu lý thú. Bây giờ, anh lại xoa xoa tay lên vết sẹo, rồi khoác cánh tay rộng lên vai Hạnh, vai Đru:

- Giống hươu xạ có một thói quen ghê gớm. Này nhé, nó mà sống ở đâu, dù bị săn đuổi, chạy chán lại trở về chỗ cũ. Đêm nay, anh em ta trở lại trảng tranh, sẽ thấy… Mùa này, chỗ trảng tranh ấy có mấy vệt cháy, Hạnh có để ý không?

- Anh đốt đó, anh?

- Đru đó! Đru bày cách thông minh đó… Hạnh biết không, cỏ tranh đốt đi, trong than và tro có chất muối còn lại. Giống hươu xạ thèm muối, tìm đến.

Có tiếng chó sủa phía xa xa, từ mạn rừng. Hạnh bỗng dừng lại:

- Nghe như con Vện Ốc?

- Đúng con Vện Ốc. Nó xổng nhà, đi kiếm anh em ta đó.

Con Vện Ốc đang đến thật. Nhưng nó không từ phía dốc làng lên, mà lại từ phía rừng xuống. Nhìn thấy ba anh em, Vện Ốc nhảy những bước dài mừng rỡ. Hạnh quỳ một chân, vuốt vuốt lưng con chó thân thiết.

- Mày ở đâu ra thế, hả Vện?

Vện Ốc đưa đôi mắt láu lỉnh nhìn anh Thành, nhìn Đru rồi sủa lên một tiếng. Cả lưng, cả đuôi Vện ướt, rồi chạy một đoạn lên phía rừng, ngoảnh lại. Hạnh ngạc nhiên, sao Vện Ốc không trở về cùng ba anh em? Vện chạy trở lại, trở đi đến bốn năm bận. Nó ngoảnh nhìn Hạnh, rồi lại nhìn về khu rừng, tru lên một hồi dài. Anh Thành ngồi xổm bên Vện Ốc, đoạn đứng dậy:

- Cu cậu giỏi thật! Nó tìm ra con hươu xạ vàng rồi đây mà!

Mời các bạn đón đọc Dưới Tán Lá Rừng của tác giả Hoàng Xuân Vinh.