Trưởng Giả Học Làm Sang

Kịch xảy ra tại Pari. Lão Giuôc-đanh nhờ bố mẹ có cửa hiệu buôn bán lớn cạnh cửa ô Xanh Inôxang mà trở nên giàu có. Khao khát muốn trở thành nhà quý tộc, lão kiếm hai tên hầu nhưng chẳng biết sai bảo chúng làm gì. Là người "hiểu biết tồi", "nói năng quàng xiên về tất cả mọi chuyện", lão mời thày dạy nhạc, thầy dạy múa về dạy cho lão. Để ra dáng nhà quý phái, lão phải mặc bộ áo dài để nghe nhạc.

Hàng tuần Juôcđanh đều tổ chức một buổi hòa nhạc tại nhà vì lão được biết những người sang trọng đều làm như vậy. Lão còn nhờ thầy dạy nhạc dạy cách thức chào mời để chuẩn bị đón bà hầu tước Đôrimen. Mải chuyện dông dài, chưa học được gì thì thầy dạy kiếm đến. Sau đó, thầy triết học cũng tới. Giuôc-đanh tha thiết mong thầy dạy cho môn chính tả vì lão muốn viết bức thư cho một bà quý phái.

Bác phó may mang tới cho Giuôc-đanh bộ lễ phục may hoa ngược, khiến lão tức giận. Nhưng khi nghe bác ta nói những người quý tộc đều mặc như vậy, lão tỏ vẻ rất hài lòng. Lão muốn ra phố nhưng diện bộ quần áo mới cùng với đám quân hầu của mình. Bà Giuôc-đanh ngạc nhiên trước những trò hề của chồng, tìm mọi cách can ngăn nhưng đều vô ích.

Biết Giuôc-đanh hợm hĩnh muốn được giới thiệu với giới thượng lưu, gã quý tộc bá tước Đôrâng lợi dụng lão, thả sức vay tiền để tiêu xài vung phí. Cũng vì muốn kết thân với nữ hầu tước Đôrimen (hiện là tình nhân của Đôrăng), Giuôc-đanh đã nhờ gã bá tước "bợm già" môi giới. Lão đã bỏ ra rất nhiều tiền mua quà tặng và tổ chức những cuộc vui tai nhà mong làm đẹp lòng Đôrimen. Song gã bá tước gian ngoan, quỷ quyệt đã khiến nữ hầu tước hiểu rằng chính gã bỏ tiền chiêu đãi và mua những quà tặng đắt tiền cho bà.

Mộng trở thành quý tộc làm cho Giuôc-đanh trở nên mê muội. Lão ngăn cản không cho Luyxin, con gái yêu quý của mình lấy Clêông chỉ vì chàng không phải là quý tộc. Lão dự định phải kiếm bằng được một chàng rể thuộc giới thượng lưu. Biết cuồng vọng của Giuôc-đanh, Côviên, đày tớ của Clêông sắp đặt trò phong tước Mamamusi (Maxnamouchi) cao quý của Thổ Nhĩ Kỳ cho lão để lão bằng lòng gả Luyxin cho Clêông đóng giả hoàng tử Thổ Nhĩ Kỳ.

Trưởng giả học làm sang là một trong những vở hài kịch thành công nhất của Môlie. ông đã tạo nên bức tranh xã hội Pháp thế kỷ XVII vô cùng sinh động và chân thật: Những gã trọc phú học đòi quý tộc một cách ngu ngốc, ngô nghê, kệch cỡm, những tên quý tộc kiểu cách rởm đời, giả dối, xảo trá, tham lam. Môlie đặt niềm tin ở thế hệ trẻ (Luyxin, Clêông), những người có hiểu biết, giàu lòng nhân ái. Ông đề cao giá trị đích thực của cá nhân. Nhà viết kịch đã sử dụng tiếng cười như một vũ khí sác bén, tấn công lối sống cầu kỳ rởm của tầng lớp quý tộc Pháp đương thời và những trưởng giả lố bịch đang quý tộc hóa.

***

Tủ sách Kiệt tác Sân khấu thế giới ra mắt bạn đọc là công sức của nhiều thế hệ Sân khấu nối tiếp sưu tầm, nghiên cứu, dịch thuật và giới thiệu với bạn đọc Việt Nam suốt hơn nửa thế kỷ qua, có ảnh hưởng lớn không chỉ về Sân khấu mà có tầm ảnh hưởng đến phát triển văn học nghệ thuật Việt Nam nói chung. Tất nhiên tiếp nhận và giao lưu văn hoá nghệ thuật không diễn ra một chiều mà tác động qua lại.

Bắt đầu từ các tác phẩm cổ đại Hy Lạp, Trung Quốc, Ấn Độ với các tên tuổi hàng đầu về bi kịch và hài kịch như : Exkhin, Ơripít, Xôphốc, Vương Thừa Phủ, Kaliđáx… bộ sách trải rộng qua nhiều thời kỳ rực rỡ của Sân khấu thế giới như thời đại Phục Hưng, Lãng mạn và Hiện đại… giới thiệu những kiệt tác chói sáng có sức sống xuyên qua nhiều thế kỷ của những nhà viết kịch kiệt xuất như Sếchxpia, Sinlơ, Môlie, Coócnây, J.Gớt, Gôgôn, Ípxen, Muyxê, Ghenman, B.Brếch, Sêkhốp, Bếckét, Raxin, Jăng Anui, Camuy, Tào Ngu… Nhiều tác phẩm ra đời từ hàng ngàn năm trước nhưng tư tưởng và nghệ thuật vẫn đồng hành với bạn đọc và khán giả hôm nay.

Tác phẩm của ba tác giả Sân khấu Việt Nam: Đào Tấn, Nguyễn Huy Tưởng, Nguyễn Đình Thi có mặt trong Tủ sách Kiệt tác Sân khấu thế giới đã đáp ứng đòi hỏi của đông đảo bạn đọc.

Nhà xuất bản Sân khấu cảm ơn Hội đồng tuyển chọn gồm các nhà Sân khấu học tiêu biểu và Công ty Minh Thành: Bộ Chỉ huy Quân sự TP Hồ Chí Minh đã giúp đỡ tận tình, trách nhiệm cao để Tủ sách kiệt tác kịp thời ra mắt bạn đọc trọn vẹn 100 cuốn trong năm 2006, chào mừng những sự kiện trọng đại của đất nước.

Xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc

***

Molière (tên thật là Jean-Baptiste Poquelin; 15/1/1622 – 17/2/1673) là nhà thơ, nhà viết kịch, nghệ sĩ người Pháp, người sáng tạo ra thể loại kịch cổ điển, một bậc thầy của kịch nghệ châu Âu. Molière là tác giả của những kiệt tác Le Misanthrope (Kẻ ghét đời), L'École des femmes Tartuffe ou l'Imposteur (Thằng Táctuýp), L'Avare ou l'École du mensonge (Lão hà tiện) và Le Bourgeois gentilhomme (Trưởng giả học làm sang). Ông được coi là nhà hài kịch vĩ đại nhất thế kỷ XVII.

Molière để lại một di sản vô cùng đồ sộ với hơn 30 vở kịch nhiều thể loại. Ông thường xuyên thể nghiệm, chuyển thể và sáng tạo ra những hình thức mới cho kịch. Tác phẩm của ông đề cập đến nhiều vấn đề của đời sống đương thời cũng như hiện tại: quan hệ của cha mẹ và con cái, hôn nhân và gia đình, giáo dục, đạo đức xã hội (thói hiếu danh, kiêu ngạo, thói giả nhân giả nghĩa…), những vấn đề về tôn giáo, văn hóa, khoa học vv… Molière sử dụng thực tế không chỉ của đời sống đương thời mà còn dùng nhiều tích từ thời cổ đại và của nhiều nhà viết kịch thời Phục Hưng. Ông có sự ảnh hưởng rất lớn đến kịch nghệ không chỉ của Pháp mà của cả thế giới.

Nhiều tác phẩm của ông đã được chuyển thể thành phim. Ngoài ra ít nhất 4 bộ phim dựng về cuộc đời của Molière, gần nhất năm 2007.

Mời các bạn đón đọc Lão Hà Tiện của tác giả Molière.