Quản Tử Truyện

Dịch giả: Ông Văn Tùng-Nguyễn Đắc Thanh.
Nxb Văn Học-1998.

Quản Tử tên Trọng, sinh năm 725 mất năm 645 trước Công nguyên. Ông là một nhà chính trị, nhà tư tưởng, nhà quân sự, nhà cải cách lỗi lạc đương thời và của muôn đời. Tất cả những chủ trương về các mặt trên của ông đến nay vẫn còn nguyên giá trị và là một phần di sản quý báu của ngàn xưa để lại. Từ một người tù trở thành "Trọng Phụ" của Tề Hoàn Công. Quản Tử hết lòng phụng sự đất nước, để lại cho đời sau một hình ảnh chói ngời bất diệt.

"Quản Tử Truyện" được viết với một nghệ thuật khá sinh động chi tiết chọn lọc, lời văn khúc chiết. Xây dựng nhân vật có tính cách đạt tốt điển hình như: Quản Trọng, Tề Hoàn Công, Bão Thúc Nha, Ninh Thích….có sức thuyết phục, gây ý vị hứng thú cho người đọc.

Hà Nội, tháng 10.1997.
ÔNG VĂN TÙNG.

***

Quản Trọng người Dĩnh Thượng (nay là huyện Dĩnh Thượng, tỉnh An Huy), là hậu duệ của Chu Mục vương. Cha ông là Quản Nghiêm.

Quản Trọng gia cảnh bần khố, được Bào Thúc Nha phát hiện tài năng, được mời vào triều làm đại phu, phò tá Công tử Củ (公子纠), còn Bào Thúc Nha phò tá Công tử Tiểu Bạch.

Lúc đó nước Tề rất loạn, sau khi Tề Tương công bị Liên Xưng (連稱) và Quản Chí Phụ (管至父) giết chết, Tề Vô Tri lên ngôi, các Công tử đều lánh nạn sang các nước khác để chờ thời cơ cướp lấy ngôi vua. Quản Trọng hộ tống Công tử Củ tới nước Lỗ, còn Bào Thúc Nha hộ tống Công tử Tiểu Bạch tới nước Lã (hay nước Cử nếu theo tiểu thuyết lịch sử Đông Chu liệt quốc của Phùng Mộng Long).

Không lâu nước Tề rơi vào bạo loạn, Vô Tri bị giết, nước Tề rơi vào tình thế không vua. Công tử Củ và Công tử Tiểu Bạch được tin liền lên đường về nước để cướp ngôi. Khi hai đoàn gặp nhau trên đường, Quản Trọng muốn để Công tử Củ làm vua nên đã bắn một phát tên vào Tiểu Bạch, Tiểu Bạch giả chết rồi vào kinh đô làm vua, tức Tề Hoàn công.

Khi lên được ngôi vị, Tề Hoàn công liền bảo nước Lỗ giết Công tử Củ và bắt giam Quản Trọng. Tề Hoàn công muốn Bào Thúc Nha làm Thừa tướng, giúp ông quản lý đất nước. Bào Thúc Nha cho rằng mình không có đủ năng lực, nên dốc sức tiến cử Quản Trọng đang bị giam ở nước Lỗ. Tề Hoàn công nói rằng: "Người này bắn ta một tên, mối thù này ta chưa quên, mũi tên ta vẫn còn giữ, làm sao có thể dùng hắn được? Đợi hắn về đây, ta sẽ xé hắn ra trăm nghìn mảnh". Bào Thúc Nha đáp "Dĩ nhiên vì Công tử Củ, ông ta đã bắn quân thượng, bây giờ nếu quân thượng trọng dụng ông, ông sẽ vì quân thượng mà đem mũi tên đó bắn cả thiên hạ!".

Tề Hoàn công rất khâm phục Quản Trọng, hơn nữa ông còn rất thẳng thắn, Hoàn công nói với Quản Trọng rằng: "Quả nhân có tật hơi thích nữ sắc, điều này có tai hại gì đối với quốc gia không?".

Quản Trọng trả lời: "Không, ham mê nữ sắc không gây tai hại gì cho quốc gia, không nghe lời khuyên của những người hiền tài mới có hại cho quốc gia và thiên hạ"

Khổng Tử đánh giá Quản Trọng rất cao. Sách Luận ngữ có ghi Tử Cống hỏi "Quản Trọng không phải là người có nhân chăng ? Vua Tề Hoàn Công giết công tử Củ, Quản Trọng không tự sát lại còn làm tể tướng cho Tề Hoàn Công.". Khổng Tử nói "Quản Trọng làm tể tướng cho Tề Hoàn Công, giúp Tề Hoàn Công bá chủ chư hầu, làm cho thiên hạ thái bình, đến đời nay dân vẫn còn chịu ơn. Nếu không có Quản Trọng, sợ chúng ta hôm nay còn đầu bù tóc rối, áo quần rách rưới lang thang khắp đây đó. Quản Trọng đâu có như người thường, vì việc nhỏ mà tự sát ở khe núi để cho chẳng ai biết đến."

***

Ông Văn Tùng là con thứ 3 trong một gia đình Nho giáo lâu đời có năm anh chị em, ở xã Nam Lĩnh, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An.

Năm 1954, ông được cử đi học Trung cấp sư phạm tại khu học xá thuộc Nam Ninh, Quảng Tây Trung Quốc. Năm 1956, ông trở về Việt Nam và học tiếp tại trường Đại học Tổng hợp Hà Nội.

Năm 1960, sau khi tốt nghiệp, ông đi dạy ở nhiều nơi: Thanh Hoá,Quảng Bình, Nghệ An, Hà Tây, Hà Nội. Năm 1982, ông xin nghỉ nghề giáo viên, chuyên tâm sáng tác văn học, viết khảo cứu văn hóa Trung quốc và dịch sách tiếng Trung Quốc sang tiếng Việt.

Mời các bạn đón đọc Quản Tử Truyện của tác giả Cao Liên Hân.