Bước Đi Ngẫu Nhiên Trên Phố Wall

Khi tham gia thị trường chứng khoán, bất cứ nhà đầu tư nào cũng mong muốn tìm ra các quy luật, phương thức tiếp cận thị trường hiệu quả nhằm khái quát thành những mô hình dự đoán giá chứng khoán, thu lợi cao nhất và chiến thắng thị trường. Rất nhiều phương pháp, lý thuyết đã ra đời nhằm mục đích đó. Tuy nhiên, Bước đi ngẫu nhiên (Random Walk), một trong những lý thuyết tài chính nổi tiếng đã phủ nhận khả năng thực hiện việc này.

Lý thuyết Bước đi ngẫu nhiên được Maurice Kendall đưa ra đầu tiên vào năm 1953 và trở nên phổ biến từ năm 1973, khi Burton Malkiel viết A Random Walk Down Wall Street (Bước đi ngẫu nhiên trên Phố Wall). Về cơ bản, lý thuyết Bước đi ngẫu nhiên cho rằng biến động của giá cổ phiếu là một chuỗi hoàn toàn độc lập, ngẫu nhiên, không thể dự đoán và những biến động trong quá khứ của giá không phải là chỉ số đáng tin cậy cho việc dự đoán xu thế tương lai. Lý thuyết này dựa trên cơ sở lý thuyết Thị trường hiệu quả, trong đó cho rằng mọi thông tin liên quan đến một công ty (lợi nhuận, kỳ vọng tương lai,…) đều đã được những người tham gia thị trường nắm bắt và phân tích kỹ lưỡng, vì vậy thị giá hiện tại luôn phản ánh đầy đủ các thông tin đó. Mọi cố gắng tìm ra sự khác biệt nhất thời giữa thị giá và giá trị là vô nghĩa.

Lấy lý thuyết Bước đi ngẫu nhiên làm nền tảng, cuốn sách Bước đi ngẫu nhiên trên Phố Wall củaBurton Malkiel được chia làm bốn phần. Phần đầu tiên hệ thống hóa các kiến thức cơ bản và những “thành tựu” quan trọng nhất của nhân loại trong lĩnh vực đầu tư, mối quan hệ giữa thị giá và giá trị. Phần 2 trình bày chi tiết về một số phương pháp đầu tư phổ biến nhất (như phân tích kỹ thuật và phân tích cơ bản), và đưa ra nhiều số liệu dẫn chứng cụ thể để dẫn đến kết luận là các phương pháp này hoặc không đem lại kết quả hoặc kết quả rất nghèo nàn. Trong phần 3, tác giả giới thiệu một số lý thuyết đầu tư hiện đại, nhằm giúp nhà đầu tư đưa ra những quyết định đầu tư chính xác. Phần thứ 4 là phần thực hành, tác giả hướng dẫn từng bước cụ thể cho kế hoạch đầu tư, như nên lựa chọn phương tiện đầu tư nào (vàng, trái phiếu, bất động sản…, tự đánh giá mức chịu đựng rủi ro mà bạn có thể chấp nhận, các hình thức đầu tư phù hợp trong từng giai đoạn khác nhau của cuộc đời, v.v…

Mặc dù lý thuyết và quan điểm của Burton Malkiel vẫn còn gây khá nhiều tranh cãi, đôi lúc hơi cực đoan, nhưng có thể nói hiếm cuốn sách nào trình bày mọi vấn đề liên quan đến đầu tư chứng khoán một cách đầy đủ, dễ hiểu và hấp dẫn như Bước đi ngẫu nhiên trên Phố Wall. Riêng đối với các nhà đầu tư Việt Nam, một vài nội dung trong cuốn sách chưa thật sự phù hợp với điều kiện hiện nay. Tuy nhiên đây vẫn là một cuốn sách rất hữu ích, giúp người đọc hình dung một cách hệ thống và toàn diện về các quan điểm, các lý thuyết đầu tư, đồng thời thu được những kiến thức căn bản rất cần thiết mà sách báo Việt Nam chưa mấy đề cập, từ đó tìm ra phương pháp đầu tư phù hợp nhất cho bản thân. Cùng với các cuốn khác trong bộ sách chứng khoán, Alpha Books trân trọng giới thiệu đến bạn đọc Bước đi ngẫu nhiên trên Phố Wall.

Hà Nội, tháng 09 năm 2009

CÔNG TY ALPHA BOOKS

***

Đã hơn 35 năm trôi qua kể từ khi tôi bắt đầu viết bản thảo lần 1 Bước đi ngẫu nhiên trên Phố Wall. Thông điệp ban đầu của cuốn sách thật đơn giản: Khi mua và nắm giữ một quỹ đầu tư chỉ số, các nhà đầu tư sẽ kiếm lời nhiều hơn so với việc cố gắng mua và bán từng loại chứng khoán riêng lẻ hoặc các quỹ tương hỗ được quản lý tích cực. Tôi đã khẳng định chắc chắn rằng việc mua và nắm giữ tất cả các cổ phiếu theo chỉ số bình quân thị trường chứng khoán có thể sẽ hiệu quả hơn các quỹ được quản lý chuyên nghiệp có chi phí và giá giao dịch cao, vì thế ngốn mất một phần đáng kể lợi nhuận đầu tư.

Giờ đây, sau hơn 35 năm, thậm chí tôi càng tin tưởng mạnh mẽ vào thông điệp đó, khi những khoản lãi khổng lồ đã chứng minh tính đúng đắn của nó. Tôi có thể minh chứng điều này hết sức đơn giản. Một nhà đầu tư rót 10 nghìn đô-la ở thời điểm đầu năm 1969 vào quỹ chỉ số S&P 500 có thể có một danh mục đầu tư trị giá 422 nghìn đô-la vào năm 2006, với giả thiết rằng tất cả cổ tức đều được tái đầu tư. Ngược lại, một nhà đầu tư khác mua cổ phần của quỹ đầu tư được quản lý tích cực ở mức trung bình sẽ thấy khoản đầu tư của mình tăng lên
284 nghìn đô-la. Sự khác biệt là rất lớn. Đến ngày 31/3/2006, nhà đầu tư quỹ chỉ số sẽ thu về nhiều hơn 138 nghìn đô-la, gần bằng 50% khoản tiền góp vốn cuối cùng của nhà đầu tư quỹ được quản lý tích cực ở mức trung bình trên.

Vậy thì, vì cớ gì tôi lại sửa đổi bổ sung cho lần tái bản thứ chín này của cuốn sách? Nếu thông điệp ban đầu vẫn không thay đổi, vậy thì có cái gì đổi khác, mới lạ? Câu trả lời chính là các công cụ tài chính với những thay đổi to lớn. Chính vì lẽ đó, cuốn sách sẽ cung cấp bản hướng dẫn đầu tư toàn diện cho các nhà đầu tư cá nhân – những người cần phải được cập nhật để có thể bao quát toàn bộ sản phẩm đầu tư hiện có. Ngoài ra, các nhà đầu tư cũng thu được lợi ích từ những phân tích quan trọng về nguồn thông tin mới vô cùng phong phú do các nhà nghiên cứu thuộc giới học thuật và chuyên gia thị trường cung cấp, với cách diễn đạt dễ hiểu đến mức bất kỳ người nào hứng thú với lĩnh vực đầu tư đều có thể đọc. Hiện nay có quá nhiều nhận xét về thị trường chứng khoán dễ gây hoang mang, do vậy cần phải có một cuốn sách đính chính mọi hiểu lầm.

Trong hơn 35 năm qua, chúng ta đã dần quen với những thay đổi công nghệ diễn ra nhanh chóng trong lĩnh vực môi trường tự nhiên. Những phát minh sáng tạo như máy điện thoại, truyền hình cáp, đĩa CD, DVD, lò vi sóng, máy tính xách tay, Internet, giao thức thoại qua Internet (VOIP), email và rất nhiều bước tiến mới trong lĩnh vực y tế, từ cấy ghép bộ phận, phẫu thuật bằng tia laze cho đến các phương pháp điều trị bệnh sỏi thận không cần phẫu thuật – tất cả đã tác động mạnh mẽ đến cuộc sống của chúng ta. Trong cùng khoảng thời gian đó, các sáng kiến tài chính cũng xuất hiện với tốc độ nhanh không kém. Năm 1973 – thời điểm ấn bản đầu tiên của cuốn sách này ra đời – chúng ta chưa có quỹ thị trường tiền tệ, tài khoản NOW (tài khoản vãng lai có trả lãi), ATM, quỹ tương hỗ chỉ số, quỹ ETF, quỹ miễn thuế, quỹ đầu tư thị trường mới nổi, quỹ đầu tư theo vòng đời, trái phiếu có lãi suất thả nổi, chứng khoán được bảo vệ khỏi lạm phát, quỹ đầu tư tín thác bất động sản (REIT), quỹ hưu trí cá nhân Roth IRA, quỹ 529 (quỹ tiết kiệm dành cho sinh viên), trái phiếu không trả lãi định kỳ, giao dịch hàng hóa kỳ hạn, và cũng chưa xuất hiện các phương pháp giao dịch mới như “bảo hiểm danh mục đầu tư” và “giao dịch lập trình”. Đó chỉ là một vài thay đổi diễn ra trong môi trường tài chính. Cuốn sách này sẽ cung cấp thêm nhiều nguồn tư liệu mới để lý giải về các sáng kiến tài chính, đồng thời chỉ cho bạn thấy với tư cách khách hàng, bạn sẽ được lợi gì từ các công cụ tài chính đó.

Trong lần tái bản thứ chín này, cuốn sách cũng mô tả rõ ràng và dễ hiểu về những tiến bộ trong lý thuyết và thực hành đầu tư. Cuốn sách bổ sung một chương mới (Chương 10) nhằm phác họa một lĩnh vực mới là tài chính hành vi, đồng thời nhấn mạnh những bài học quan trọng được đúc rút từ vốn hiểu biết sâu rộng của các nhà hành vi học mà nhà đầu tư nên học hỏi. Ngoài ra, cuốn sách còn thêm một phần mới trình bày về các chiến lược đầu tư thiết thực dành cho nhà đầu tư đã hoặc sắp nghỉ hưu.

Ấn bản này sẽ nghiên cứu chi tiết về chủ đề chính mà những ấn bản trước của Bước đi ngẫu nhiên trên Phố Wall đã đề cập – tức là thị trường định giá cổ phiếu hiệu quả đến mức mà ngay cả một con tinh tinh bị bịt mắt ném phi tiêu vào tờ Wall Street Journal cũng có thể lựa chọn một danh mục đầu tư hiệu quả giống như danh mục được các chuyên gia quản lý. Sau 35 năm, luận điểm đó vẫn không hề thay đổi. Có đến hơn ⅔ các nhà quản lý danh mục đầu tư chuyên nghiệp đã bị chỉ số S&P 500 “vượt mặt”. Tuy nhiên, vẫn có khá nhiều chuyên gia trong giới học thuật và nhà đầu tư nghi ngờ về tính đúng đắn của lý thuyết này. Hai vụ sụp đổ thị trường chứng khoán vào tháng 10/1987 và tháng 7/2002 đã đặt ra thêm nhiều câu hỏi về tính hiệu quả của thị trường. Ấn bản này sẽ giải thích chủ đề gây tranh cãi gần đây và xem xét lại ý kiến cho rằng có thể “đánh bại thị trường”. Ở Chương 11, tôi đã kết luận rằng các báo cáo về sự tàn lụi của lý thuyết thị trường hiệu quả đã quá ư phóng đại, cường điệu. Tuy nhiên, tôi sẽ xem xét lại bằng chứng về một loạt phương pháp lựa chọn cổ phiếu được tin là nghiêng về lợi thế thành công của nhà đầu tư cá nhân.

Về cơ bản, cuốn sách vẫn đưa ra hướng dẫn đầu tư thú vị dành cho các nhà đầu tư cá nhân. Khi tham khảo ý kiến của nhiều người về chiến lược tài chính, tôi càng nhận thấy rõ rằng khả năng chịu đựng rủi ro của một người chủ yếu phụ thuộc vào độ tuổi và khả năng thu nhập từ các nguồn phi đầu tư. Đồng thời, yếu tố rủi ro trong hầu hết các vụ đầu tư đều giảm dần theo khoảng thời gian nắm giữ khoản đầu tư. Vì lẽ đó, các chiến lược đầu tư tối ưu phải liên quan đến yếu tố tuổi tác. Chương 14 với tựa đề “Hướng dẫn đầu tư theo vòng đời” sẽ rất hữu ích đối với tất cả mọi người thuộc nhiều độ tuổi khác nhau. Chỉ riêng chương này cũng có giá trị bằng cả một buổi hẹn gặp nhà tư vấn tài chính với mức phí cao.

Tháng 6 năm 2006

BURTON G. MALKIEL, ĐẠI HỌC PRINCETON [TV1]

Mời các bạn đón đọc Bước Đi Ngẫu Nhiên Trên Phố Wall của tác giả Burton G. Malkiel.