Tiếng Anh Lý Thú

“Nhiều người nhận xét tiếng Anh là thứ ngôn ngữ thay đổi nhanh như chóng chóng, khó lòng theo kịp. Người khác cho rằng tiếng Anh và các ngôn ngữ khác nói chung thật ra không thay đổi mà chỉ có thời thế đổi thay”.
Tác giả quyển sách này đã nhận xét như trên trong một bài viết của mình. Còn bạn thì sao?
Nếu đã có số vốn tiếng Anh kha khá, hẳn bạn sẽ có câu trả lời riêng của mình. Tuy nhiên, chắc bạn cũng đã có lần phải vật vã với một chữ hoặc một câu tiếng Anh nào đó mà bạn không tài nào hiểu nổi dù đã tra cứu hàng đống tài liệu, hàng lô tự điển trong khi công việc đang thúc bách sau lưng đòi hỏi bạn phải nắm cho bằng được ý nghĩa chính xác của nó. Sau nhiều lần như thế, có lẽ bạn đã công nhận rằng thứ ngôn ngữ thuộc loại được học nhiều nhất thế giới này không hề đơn giản chút nào.
Hãy xem một từ mà chắc chắn bạn sẽ cho là “chuyện nhỏ”: chữ turnover. Trong nhan nhản những văn bản tiếng Anh bạn đọc hằng ngày, bạn đã mười mươi cho rằng turnover nghĩa là doanh thu và yên chí với nghĩa này. Nhưng bạn hãy xét câu sau: “How leading firms battle high turnover using a new definition of loyalty”. Có thể bạn đang lúng túng không biết tại sao các hãng lớn lại phải “chiến đấu chống lại” doanh số cao? Trong câu trên, turnover hàm nghĩa tỷ lệ công nhận nghỉ việc phải thay đổi bằng người mới. Như vậy nghĩa đúng của câu này phải là: Các hãng lớn tìm cách ngăn chặn tỷ lệ công nhận bỏ việc cao. “It is estimated that Hong Kong and Singapore have an annual staff turnover rate of more than 20 percent”. Câu này có nghĩa tại Hồng Kông và Singapore, bình quân cứ 100 nhân viên thì hàng năm hết 20 nhân viên chuyển sang hãng khác và phải thay đổi bằng người mới.
Bây giờ bạn hãy xem hai chữ khác còn dễ hơn nhiều mà bất kỳ ai học tiếng Anh ở trình độ vỡ lòng đều cũng biết: buy và sell. Xin bạn cẩn thận! Một nhà cung ứng hàng xuất khẩu gọi điện thoại phân bua việc không gởi kịp hàng theo hợp đồng bằng cách nêu ra một loạt các lý do. Người mua hàng giận dữ nói qua điện thoại: “I can’t buy any of them”. Không phải ông ta muốn nói là không thèm mua hàng của bạn đâu (dù rằng sau đó có thể ông ta sẽ làm chuyện này thật). Chỉ đơn giản là ông ta không tin nổi vào bất kỳ lý do biện hộ nào cả. Trong ví dụ tiếp theo, một ông chủ ngân hàng sau khi nghe trình bày một dự án làm ăn, quay sang nói với người phụ tá: “They sold me on the idea”. Chẳng có bán mua gì cả. Ấy là ông ta đã hoàn toàn bị thuyết phục chịu cho vay để thực hiện dự án.
Mời các bạn xem một ví dụ về cách chơi chữ tinh tế trong tiếng Anh. Một tác giả đặt tựa cho bài viết bàn về những vấn đề mới nổi lên tại Hồng Kông sau khi chuyển giao cho Trung Quốc như sau: Handover Hangover. Như các bạn đã biết, hai từ với cách viết gần giống nhau handover và hangover có ít nhất ba nghĩa. Handover được dùng để chỉ lễ giao trả nhượng địa này cho Trung Quốc vào tháng 7 năm 1997. Uống rượu nhiều đêm hôm trước đến sáng hôm sau vẫn còn ngầy ngật gọi là hangover. Tình trạng hụt hẫng sau lễ lạt hay vui chơi hào hứng cũng được mô tả bằng từ hangover.
Như vậy ý tác giả muốn báo trước bài báo sẽ bàn về những hangover sau lễ handover. Nhưng làm sao chuyển dịch ý đó sang tiếng Việt một cách ngắn gọn quả không phải là “chuyện nhỏ”, có khi đòi hỏi bạn phải suy nghĩ nhiều đến mức “hangover”mới làm được.
Cũng bằng cách đặt vấn đề như trên, bạn hãy xem câu nói vừa lý thú, vừa dí dỏm sau đây của cựu tổng thống Mỹ Ronald Reagan nhân sinh nhật lần thứ 75: “I did turn 75 today - but remember, that’s only 24 Celcius”. Ý ông ta nói 75 độ F bằng 24 độ C – dù 75 tuổi rồi nhưng vẫn còn trẻ như mới 24! Thật hết biết!
Trên đây chỉ là vài trong số rất nhiều ví dụ tương tự bạn sẽ gặp trong quyển sách này. Tác giả nguyên là biên tập viên tờ Vietnam Investment Review và thư ký tòa soạn của tờ The Saigon Times Daily, đã có điều kiện sưu tầm, tích lũy các ví dụ lý thú, thể hiện sự tinh tế trong ngôn ngữ tiếng Anh. (Vì tờ đầu dùng tiếng Anh, tờ sau dùng tiếng Mỹ nên trong sách đôi lúc dùng cả hai loại tiếng Anh trong đánh vần và dùng từ).
Như vậy, đây không phải là một quyển sách giáo khoa về tiếng Anh theo nghĩa thông thường. Chúng tôi hy vọng “Tiếng Anh lý thú” sẽ là một cuộc trò chuyện lý thú và bổ ích giữa bạn và tác giả nhằm giúp bạn vượt qua những chướng ngại của hàng rào ngôn ngữ trong công việc hằng ngày.
Chúc bạn thành công!

Mời các bạn đón đọc Tiếng Anh Lý Thú của tác giả Nguyễn Vạn Phú.