Bản Chất Của Người

“Bây giờ, tôi xin được hỏi anh.

Như vậy, có phải con người là một sinh vật tàn nhẫn từ trong bản chất? Hay đó chỉ là những trải nghiệm phổ biến của chúng ta? Có phải chúng ta chỉ đang sống trong ảo tưởng về phẩm giá con người, còn thực ra bất cứ lúc nào, chúng ta cũng có thể biến thành một thứ chẳng là gì cả, thành sâu bọ, thành thú vật, thành một đống mủ dịch lẫn lộn? Bỉ sỉ nhục, bị bôi nhọ, bị tàn sát, phải chăng đó là bản chất của con người đã được chứng minh trong lịch sử?

Tôi đang chiến đấu. Ngày nào tôi cũng một mình chiến đấu. Tôi chiến đấu với nỗi nhục nhã vì mình đã sống sót, và vì mình vẫn còn đang sống tiếp. Tôi chiến đấu với sự thật rằng mình cũng là con người. Tôi chiến đấu với ý nghĩ rằng chỉ có cái chết mới là con đường duy nhất có thể kéo tôi thoát khỏi sự thật đó. Cùng là con người với nhau, anh có thể cho tôi một câu trả lời không?”

Bản chất của người, với sự kiện lịch sử Phong trào dân chủ Gwangju (1980) làm bối cảnh chính, được đánh giá là một trong những tiểu thuyết xuất sắc và giàu sức lay động nhất của Han Kang, được chính tác giả thừa nhận là “tác phẩm mà tôi không thể trốn tránh, không thể không viết, nếu không viết, không vượt qua, có lẽ tôi sẽ không thể đi tiếp đến bất cứ đâu.”

***

Hình như trời sắp mưa.

Cậu lầm bầm thành tiếng.

Lỡ trời đổ mưa thật thì biết làm sao.

Cậu nheo mắt nhìn hàng cây ngân hạnh trước ủy ban tỉnh. Như thể giữa những cành cây đang lay động sẽ chợt hiện ra hình hài của gió. Như thể những giọt mưa ẩn mình giữa khoảng không sẽ nhất tề bắn ra tựa những viên đá quý trong suốt lấp lánh giữa không trung.

Cậu mở to mắt. So với lúc nhìn nheo mắt, hình dạng cây lá trông lại mờ nhòe hơn. Chắc hôm nào phải đi đo kính thôi. Cậu nhớ tới khuôn mặt sưng sỉa đeo đôi kính gọng sừng vuông màu hạt dẻ của anh ba, rồi khuôn mặt anh bị tiếng la hét vỗ tay vọng tới từ phía đài phun nước át mất và mờ nhạt dần. Anh ba kêu cứ đến mùa hè là kính tuột xuống theo sống mũi, còn mùa đông thì hễ bước vào trong nhà mắt kính lại bám đầy hơi nước chẳng nhìn thấy gì. Nếu mắt không kém hơn, liệu cậu có thể không đeo kính được không nhỉ?

Lúc anh còn nói tử tế thì nghe lời đi. Về nhà ngay cho anh.

Cậu lắc lắc đầu, cố gạt giọng nói đầy giận dữ của anh ba ra khỏi tâm trí. Từ cái loa trước đài phun nước vọng tới giọng nói lanh lảnh của cô gái trẻ đang cầm micro. Từ chỗ cầu thang lối vào Nhà thi đấu nơi cậu đang ngồi đây không nhìn thấy đài phun nước. Muốn xem được lễ truy điệu dù là từ xa thì cũng phải đi vòng ra phía bên phải tòa nhà. Chẳng nhất thiết phải làm như vậy, cậu ngồi đó dỏng tai nghe.

Kính thưa quý vị, thi thể những người dân yêu quý được tập hợp ở bệnh viện Chữ thập đỏ hiện đang được đưa tới đây.

Sau tiếng cô gái bắt nhịp, Quốc ca bắt đầu vang lên. Giọng hát của hàng ngàn người chồng chất tầng tầng lớp lớp như một ngọn tháp cao hàng ngàn mét, át hẳn giọng hát của cô gái. Giai điệu nhọc nhằn leo lên đến cao trào để rồi lại lao thẳng xuống, cậu cũng khe khẽ cất giọng hát theo.

Hôm nay liệu có bao nhiêu người chết được đưa đến bệnh viện Chữ thập đỏ nhỉ? Hồi sáng lúc cậu hỏi, anh Jin Soo đã trả lời ngắn gọn. Chắc khoảng ba chục người. Trong lúc đoạn điệp khúc của bài Quốc ca trĩu nặng lại chồng chất vươn cao như một ngọn tháp vời vợi rồi đổ ập xuống, ba chục chiếc quan tài hẳn sẽ lần lượt được hạ xuống từ trên xe tải. Hẳn chúng sẽ được xếp thành hàng bên cạnh hai mươi tám chiếc khác mà hồi sáng, cậu đã cùng các anh khiêng từ Nhà thi đấu tới đặt trước đài phun nước.

Trong số tám mươi ba chiếc quan tài nằm ở Nhà thi đấu, còn tổng cộng hai mươi sáu chiếc vẫn chưa được làm lễ truy điệu tập thể, tối qua có thêm hai gia đình xuất hiện nhận dạng thi thể, sau đó vội vã làm lễ nhập quan nên số lượng quan tài đã tăng lên thành hai mươi tám. Sau khi ghi thêm số hiệu quan tài và họ tên của những người đó vào sổ, cậu đánh một dấu ngoặc dài bao trọn phần danh sách và viết "Lễ truy điệu tập thể 3". Vì anh Jin Soo đã dặn rằng, nếu như không muốn lễ truy điệu tiếp theo lại khiêng ra nhầm quan tài đã làm lễ rồi thì phải ghi chép cho kỹ càng. Lễ truy điệu lần này cậu cũng muốn được tham gia, nhưng anh Jin Soo bảo cậu cứ ở lại Nhà thi đấu.

Biết đâu có ai đến thì sao. Em cứ ở đây trông cho cẩn thận.

Tất cả các anh các chị làm việc cùng cậu đều đã ra chỗ lễ truy điệu. Gia quyến người chết đã thức mấy đêm liền bên quan tài, họ cài băng đen bên ngực trái, chầm chậm đi theo sau quan tài như những bù nhìn bên trong độn đầy cát hay vải vụn. Chị Eun Sook nán lại với cậu tới tận phút cuối, cậu bảo em không sao đâu, chị mau đi đi, nghe vậy, chị cười thoáng lộ răng khểnh. Vì chiếc răng khểnh đó mà ngay cả lúc gượng cười vì ngượng nghịu hay thấy có lỗi, vẻ mặt chị cũng trông có chút gì đó như đang đùa giỡn.

Vậy chị ra xem phần mở đầu rồi sẽ về ngay nhé.

Còn lại một mình, cậu ngồi ghé lên cầu thang lối ra vào Nhà thi đấu. Đặt trên đầu gối là cuốn sổ ghi chép đóng hai bìa trước sau bằng giấy các tông màu đen. Bên dưới lớp vải quần thể dục màu da trời nhạt, bậc thang xi măng thật lạnh lẽo. Cậu cài khuy kín mít chiếc áo tập quân sự khoác bên ngoài bộ đồ thể dục, khoanh chặt hai tay trước ngực.

Giang sơn hoa lệ nước non ngàn dặm hoa bất tử[1]

Đang hát theo thì cậu dừng lại. Cậu nhắc lại câu "Giang sơn hoa lệ" và nhớ tới chữ "Lệ" từng học trong giờ Hán văn. Đó là một chữ đặc biệt nhiều nét mà bây giờ cậu cũng chẳng tự tin mình sẽ viết đúng. Là giang sơn có hoa nở đẹp, hay là giang sơn đẹp như hoa nhỉ? Hiện chồng lên trên chữ Hán đó là hình ảnh khóm thục quỳ mọc nơi góc sân mà cứ tới mùa hè mấy bông hoa sẽ nhô vọt lên cao quá đầu cậu. Những thân cây dài thẳng đuột, vươn lên tua tủa những bông hoa nhìn như những chiếc đĩa tròn bằng vải trắng. Cậu nhắm mắt lại vì muốn hồi tưởng thật trọn vẹn. Khi mắt cậu hé mở, hàng ngân hạnh trước ủy ban tỉnh vẫn đang đung đưa trong gió. Chưa một giọt mưa nào òa ra từ giữa cơn gió.

Có vẻ như sau khi Quốc ca kết thúc người ta vẫn chưa sắp xếp xong mấy chiếc quan tài. Giữa tiếng ồn ào huyên náo của đám đông mơ hồ vẳng tới tiếng ai gào khóc. Có lẽ để kéo dài thời gian, lần này cô gái cầm micro đề nghị mọi người hát bài Arirang.

Người bỏ tôi ra đi
Chưa được mười dặm, gối đã mỏi, chân đã chùn.

Khi tiếng khóc dịu dần, cô gái nói.

Chúng ta hãy dành một phút mặc niệm những người đã ra đi trước.

Trong khoảnh khắc, tiếng huyên náo của mấy ngàn con người đồng loạt im bặt, sự tĩnh mịch xung quanh đột nhiên cảm giác thật rõ rệt khiến cậu giật mình. Thay vì mặc niệm cùng với mọi người, cậu đứng lên rời khỏi chỗ. Cuốn sổ kẹp bên sườn, cậu bước lên cầu thang dẫn tới cánh cửa ra vào đang nửa đóng nửa mở của Nhà thi đấu. Cậu lôi khẩu trang trong túi quần ra đeo.

Có đốt nến cũng chẳng ích gì nhỉ.

Mời bạn đón đọc Bản Chất Của Người của tác giả Han Kang & Kim Ngân (dịch).