Hà Nội Tản Văn - Làng - Ngõ, Vỉa Hè - Nhiều Tác Giả

Một nhà thơ tiền chiến người Hà Nội đã nói "ở mỗi người Việt là có một người nhà quê". Hà Nội đã từng là một cái làng có xen nhiều phố. Cho đến đầu thế kỷ 20, khi người Pháp thật sự đem thói quen văn hóa đô thị Châu Âu vào thì cái "hồn làng" trong những phố Hà Nội cũ mới chầm chậm phôi pha. Và đến tận bây giờ, nó vẫn bàng bạc không hết. Bất chấp những dung tục của tiện nghi vật chất hiện đại, những ồn ào vội vàng của ô tô xe máy, từ những hợm hĩnh học đòi của truyền thông, ở một góc sâu nào đó, Hà Nội vẫn ơ hờ tự nhiên thanh thản trôi.

Rất dễ thấy điều đó ở các ngõ và vỉa hè phố nhỏ vào lúc đêm muộn. Và cũng chỉ ở đó, những người Hà Nội cũ kỹ mới nghe được tiếng chuông chùa hay chuông nhà thờ buông nhẹ thoảng lẫn tiếng sấu rụng. Và may mắn thay, đôi lúc có cả mùi tóc gội lá sả, hương nhu…

Hà Nội Tản Văn - Làng - Ngõ, Vỉa Hè sẽ đưa độc giả đến mới những đêm yên bình và dung dị của Hà Nội. Khi mọi vật đang yên bình chìm trong giấc ngủ, trên những con đường quen thuộc vẫn leng keng tiếng của những gánh hàng rong. Hà Nội về khuya như đượm buồn, nhưng đầy mơ mộng. Hẳn rằng ai đó sẽ nhớ lắm những tối cùng người thân đi bộ trên phố Hàng Gà, khi đói lại ghé vào mấy quán phở quen trên phố Hàng Ngang làm một bát đầy với mấy cái bánh quẩy giòn giòn, dai dai. Hà Nội về khuya là thế. Vẫn có những ánh đèn neon trên các tuyến phố chiếu rọi cả một góc đường. Đi trên phố Hai Bà trưng còn nghe thoang thoảng mùi hoa sữa nồng nàn – mùi hương đã trở thành đặc sản của Hà Nội mỗi độ thu về. Hà Nội ấy, có gì đó làm cho người ta quyến luyến, làm cho người ta nhớ thương…

***

Hà Nội Tản Văn - Làng - Ngõ, Vỉa Hè gồm có:

• NƠI ĐÔ HỘI
• MẸO LỪA
• NHỮNG BIỂN HÀNG
• NHỮNG CHỐN ĂN CHƠI
• NGÕ XƯA, PHỐ XƯA HÀ NỘI
• BĂM SÁU PHỐ PHƯỜNG
• TÊN PHỐ, TÊN ĐƯỜNG
• LÀNG HOA
• PHỐ PHÁI
• CÁC CỬA Ô - Ô CHỢ DỪA
• CỐNG TRẮNG KHÂM THIÊN
• BẠN Ở CÙNG PHỐ
• NGÕ CỦA HÀ NỘI
• Hà Nội - ngõ nhỏ phố nhỏ
• Cây cổ thụ với ông Hoàng Diệu
• VẮNG TIN NGÕ NHỎ
• HÀ NỘI DỐC
• HÀ NỘI - THÀNH PHỐ CỦA NHỮNG NGÕ NGÁCH
• NGÕ NHỎ LỐI NHỎ
• CHIẾC NGÕ - KÝ ỨC VÀ MỘT BÀI HÁT
• NHÀ VỆ SINH BỜ HỒ
• PHỐ NHỎ HÀ THÀNH
• HÀ NỘI "DỄ THỞ" HƠN… ĂN?
• LÀNG LỤA VẠN PHÚC
• XẨM BỜ HỒ
• ĐƯỜNG PHỐ - NƠI CUỘC SỐNG DIỄN RA
• LÀNG TÔI BÊN SÔNG ĐÁY
• BIA CỦA MỘT THỜI

***

• Trần Khôi Việt

Đã một thời gian xa xưa thật dài, với hầu hết những đàn ông Việt tử tế, khi muốn cao thượng thăng hoa say sưa thì đồ uống đệ nhất duy chỉ là rượu. Chưa bao giờ cũng như chưa ở đâu, những đấng trượng phu hào sảng chí lớn bụng to Đại Việt của thời Lý Trần Lê Nguyễn lại ngồi trong tửu quán mà nhâm nhi uống bia. Bởi rượu là hành Mộc nơi đắc địa là phương Đông, còn bia thuộc hành Kim có xuất xứ từ trời Tây. Lịch sử hành tiến, người Pháp vào Việt Nam, và trong cái hành trang "khai hóa" lổn nhổn vừa hay vừa dở mà họ cầm theo tự nhiên có một thùng bia hơi. Cho đến thập kỷ sáu mươi của thế kỷ hai mươi, nhiều đấng mày râu người Hà Nội khi rụt dè uống bia vẫn phải pha thêm xi rô, có lẽ họ sành điệu cho rằng nó chỉ là giải khát. Thế rồi với xu hướng khó cưỡng, thế giới dần dần phải phẳng (thuật ngữ trắng trợn của nhà báo Mỹ Thomas Friedman) thì cách ăn và uống của đàn ông Việt bỗng chốc trở nên lộn xộn mất dần bản sắc vùng miền. Bia ồn ào lên ngôi, tất nhiên cho đến giờ vẫn chỉ là ngôi vị Á hậu. Khi thấy đàn ông đang mặt đỏ loạng choạng liêu xiêu đi lại, những đàn bà đẫm đầy đạo đức buông ngay một câu "rõ là đồ bia rượu". Chao ôi, phải chăng nhân loại đã đến thời mạt pháp, bia mà lại được đứng cạnh rượu.

Tất nhiên bình tĩnh công tâm mà nói, thì bia cũng có nhiều cái hay. Khí chất của bia tuy nông nổi nhưng dịu dàng vô tư tươi mát, nó chính là thứ uống tuyệt hảo để thư giãn giải độc giữa cữ nghỉ của một cuộc hội thảo phê bình văn học và là đồ giải khát hạng nhất sau khi đã cãi nhau với người tình. Nếu miễn cưỡng phải so sánh thì bia vừa hồn nhiên vừa ngây thơ giống hệt Thúy Vân "khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang". Còn rượu thì vừa đau đớn vừa trầm luân giống hệt Thúy Kiều "giật mình, mình lại thương mình xót xa". Có lẽ là thế, nên tất cả các kẻ sĩ sâu sắc lúc thất tình bất hạnh, tuyệt chưa thấy có ai tiêu sầu bằng cách cô đơn mà ngồi nốc bia.

Về hình tướng, bia dễ đoán hơn rượu. Bia thường đựng trong cốc lớn, khi giao hòa với người uống thì bộ phận vất vả nhất là miệng. Theo "Ma Y tướng pháp" thì miệng còn gọi là "Xuất nạp quan, thuộc hành Thủy. Cửa ngoài của Tâm mà cũng là biên ải của thị phi phải trái. Miệng trúng phong thì Tâm tuyệt, bỗng dưng mồm há ba ngày tất sẽ tử vong". Từ đấy suy ra miệng mà trúng bia thì Tâm thông, mồm nuốt hết cốc to mà há liền trong ba phút thì sinh lực dồi dào lời lẽ khoái hoạt.

Thời bao cấp quý nhất là lấy được vợ làm nghề bán gạo hoặc bán thực phẩm, nhưng sang nhất là yêu được một cô bán bia. Hàng bia là nơi quần long tụ hội, quần ngư tranh thực, quần chúng tranh ẩm. Nó luôn đông nghìn nghịt, cỡ li vờ sâu của Thanh Lam Hồng Nhung Mỹ Linh của thời bây giờ cũng không thể sánh bằng. Mua được bia mà không phải xếp hàng đã là điều khác thường, còn có được bia mà không có đồ kèm thì đúng thực phi thường. Nhìn tổng thể cả quán, bàn nào bàn nấy giữa lác đác vài cốc bia là ngồn ngộn đen sì thịt bò xào phở (cứ một cốc lại bị một đĩa kèm). Đấy là còn may, chứ có hôm là cơm rang là cháo lòng là bít tết thịt trâu ế từ buổi sáng. Dân chơi sành điệu của Hà nội là ba bốn thanh niên tóc dài, mặt mũi vươn cao hút thuốc phì phèo tỏa khói lên trên mặt bàn xâm xấp khoảng chục cốc bia hơi và xung quanh chỉ trịnh thượng cô đơn một đĩa lạc. Lạy Chúa, cái bàn bia ấy toát một ngạo khí kinh người, các đại gia tham nhũng của trọc phú thời nay ngồi ăn tôm hùm hoặc ba ba ở khách sạn năm sao vĩnh viễn không sánh nổi.

Mối tình đầu của kẻ viết bài này là một thiếu nữ bán bia. Chỗ nàng ngồi bán đơn sơ nhếch nhác vài cái ghế gỗ đang âm thầm ao ước lên hoành tráng một cửa hàng. Giống như những đàn ông trong trắng bắt đầu yêu, khi tỏ tình thì phải là thơ. Mấy chục năm rồi mà đoản thi ấy vẫn sóng sánh trong trí nhớ.

Em bán bia ơi em bán bia

Nhìn em nước mắt bỗng đầm đìa

Tình em cũng giống bia em rót

Chỉ thấy bọt thôi chẳng thấy bia

Này cô em đong bia có hơi điêu tay của ngày ấy, bây giờ em ở đâu?

Mời các bạn đón đọc Hà Nội Tản Văn - Làng - Ngõ, Vỉa Hè của tác giả Nhiều Tác Giả.