Zazie Trong Tàu Điện Ngầm - Raymond Queneau

Zazie là một bé gái 12 tuổi, tò mò, ăn nói bỗ bã, thẳng tính và khá ngây thơ dù thường xuyên cố tỏ ra sỏi đời lắm, sống cùng mẹ là Lalochere tại một thành phố tỉnh lẻ của Pháp, Saint-Montron. Nhân một chuyến lên Paris "hú hí" cùng một anh bồ, Lalochere dẫn Zazie theo và gửi con bé cho cậu Gabriel. Zazie đã rất phấn khởi vì tưởng mình sẽ được đi tầu điện ngầm, nhưng không, vì rủi thay tất cả hệ thống giao thông công cộng của Paris lại đang đình công. Cô bé vô cùng tức giận.

Thế là, trong hai ngày ngắn ngủi ở Paris, Zazie quyết định sẽ tự mình khám phá thành phố này. Việc này đã gây ra biết bao nhiêu rắc rối cho Gabriel và những người bạn của anh. Sức sống và sự năng động của Zazie cũng như những nhân vật xoay quanh cô bé, do tự nguyện hay do bị cô bé lôi kéo theo, tương phản một cách hài hước với sự thụ động, vẻ ủ ê của "Paris và hệ thống tầu điện ngầm tuyệt vời của nó". Cuối cùng, ngay trước khi được trả về cho Lalochere, Zazie cũng được đi tầu điện ngầm, nhưng hài ở chỗ, chính con bé, người mong mỏi điều ấy nhất, lại hoàn toàn không hề hay biết, do đã ngất xỉu trong một tình huống trước đó.

Zazie trông tàu điện ngầm là một tác phẩm thổi một làn gió mới vào trong văn học Pháp nói chung và văn học đương đại Pháp nói riêng, với một lối viết đậm nét Queneau. Tác giả là người đi đầu phong trào phá vỡ lối viết kinh viện truyền thống, đưa văn học trở nên gần gũi với đời sống và ngôn ngữ giao tiếp hàng ngày hơn. Zazie là tác phẩm tiêu biểu của ông trong tinh thần ấy. Đọc Zazie trong tầu điện ngầm, có cảm giác vừa được xem một thước phim hài đúng kiểu Pháp, được quay ngay tại Paris giữa những năm 50, khi châu Âu vừa trải qua cuộc Chiến tranh Thế giới lần II. Nó đem lại cho chúng ta một cái nhìn hoàn toàn mới mẻ, ngộ nghĩnh ẩn chút châm biếm về thành phố quá đỗi quen thuộc này.

***

Raymond Queneau sinh ngày 21.2.1903 tại Le Havre và mất ngày 25.10.1976 tại Paris.Ông là một tiểu thuyết gia, một nhà thơ người Pháp.

Raymond Queneau tốt nghiệp đại học với 2 tấm bằng về triết học và tâm lý. Vì vậy tâm trí và tư tưởng thể hiện trong mỗi tác phẩm được ông nhào nặn uyển chuyển từ suy nghĩ của một nhà toán học, một học giả, cho đến một nhà ngôn ngữ học, một nhà thơ, một thám tử, một nghệ sĩ hài,..

Raymond Queneau là người đi đầu trong việc phá vỡ lối viết kinh viện truyền thống, đưa văn học trở nên gần gũi với đời sống và ngôn ngữ giao tiếp hàng ngày. Nét nổi bật nhất trong phong cách của ông là sự châm biếm, hài hước bên cạnh các trò chơi chữ và sự phóng túng, vặn vẹo trong ngôn ngữ.

Tác phẩm đầu tay, Le Chiendent, ngay sau khi xuất bản đã nhanh chóng mang lại cho Raymond Queneau giải Prix des Deux Magots vào năm 1933. Tuy nhiên, đến tiểu thuyết Zazie dans le métro (Zazie trong tàu điện ngầm) ra mắt 1959, Raymond Queneau mới trở thành một cái tên nổi tiếng ở Pháp.

Ngoài ra, một số tác phẩm khác của Raymond Queneau có thể kể đến như: Les fleurs bleues (1965), Le vol d'Icare (1968), tập thơ Courir les rues (1967), tập thơ Fendre les flots (1969),…

***

CÁNH CỬA MỞ RỘNG

Tủ sách hợp tác giữa
nhà toán học Ngô Bảo Châu,
nhà văn Phan Việt
với Nhà xuất bản Trẻ

Tủ sách CÁNH CỬA MỞ RỘNG được thực hiện nhằm mục đích giới thiệu những đầu sách có giá trị của thế giới và trong nước đến bạn đọc Việt Nam, đặc biệt là bạn đọc trẻ, góp phần thúc đẩy việc đọc sách, tinh thần hiếu học, coi trọng tri thức và những giá trị sống. Các tựa sách trong tủ do nhà toán học Ngô Bảo Châu và nhà văn Phan Việt tuyển chọn và giới thiệu.

Tủ sách được phân thành ba mảng: văn học, khoa học xã hội – kinh tế, và khoa học tự nhiên; trước mắt cấu tạo tủ sách gồm 80% các sách có khả năng tiếp cận đông đảo bạn đọc và 20% cho các sách chuyên ngành.

***

Mẹ gửi Zazie lên Paris cho cậu Gabriel trông. Zazie không quan tâm đến những cung điện tráng lệ, những di tích văn hoá và lịch sử mà chỉ thích đi tàu điện ngầm. Bạn đang cầm trong tay mình cuộc phiêu lưu của cô bé mới có mười ba tuổi nhưng đã đủ tinh ranh để mọi người xung quanh, trong đó có vũ công Gabriel, hồng hộc chạy theo cả tuần.

Đây còn là cuộc phiêu lưu của ngôn ngữ. Ngôn ngữ hàng ngày được Raymond Queneau nhào nặn thành những tổ hợp cũng ngộ nghĩnh, tinh ranh không khác gì Zazie. Khi tiếng lóng bị buộc vào những cấu trúc trừu tượng của ngữ pháp, nó làm chúng ta bật cười, một nụ cười hồn nhiên, vô tư, không hề gợn mỉa mai, chua chát.

Cả tôi và bạn đều cần cái nụ cười ấy lắm, để còn có sức khoẻ mà sống với cuộc sống xung quanh, một cuộc sống nhiều khi chỉ toàn một màu xám xịt.

Ngô Bảo Châu & Phan Việt

Mời các bạn đón đọc Zazie Trong Tàu Điện Ngầm của tác giả Raymond Queneau.