Thể Loại Tác Giả Tìm kiếm Đăng nhập Đăng kí
Vui lòng để tải file. Ấn để đăng nhập

Cánh Cổng

Tóm tắt & Review (Đánh Giá) tiểu thuyết Cánh Cổng của tác giả Natsume Soseki & Mai Đỗ (dịch).

Với thủ pháp kể chuyện bình thản, lời văn mộc mạc, Natsume Soseki đã dẫn dắt độc giả tiếp cận một cách tinh tế trạng thái tinh thần trống rỗng và nỗi đau khổ chân thực của các nhân vật. Không chỉ được tán thưởng về vẻ đẹp trong cách miêu tả tình yêu, cuốn tiểu thuyết còn được đánh giá cao về ý tưởng và biểu tượng phức tạp: khi con người sống trên đời, nhất định phải có sự lo lắng về “tội nguyên tổ”…

Thế nên, Cánh cổng vẫn luôn được xem là một trong những tác phẩm sâu sắc của thời hiện đại.

***

1. Tóm tắt nội dung

Cánh Cổng (Mon) là một tiểu thuyết được viết vào năm 1910, thuộc giai đoạn sáng tác thứ hai của Natsume Soseki. Câu chuyện xoay quanh cuộc sống của Sosuke và Oyone – một cặp vợ chồng trung lưu bình dị, sống trong sự lặng lẽ, hướng nội và mang nặng những dằn vặt về quá khứ.

Sosuke từng có một tuổi trẻ đầy tham vọng, nhưng một biến cố đã khiến anh chấp nhận một cuộc sống khép kín, an phận với công việc công chức tẻ nhạt. Tuy yêu thương nhau, cả hai vợ chồng đều bị ám ảnh bởi mặc cảm tội lỗi liên quan đến tình yêu của họ – một câu chuyện phức tạp gắn với người bạn cũ của Sosuke. Trong một nỗ lực tìm kiếm sự giải thoát, Sosuke đến một ngôi chùa với hy vọng đạt được sự giác ngộ, nhưng cuối cùng nhận ra rằng câu trả lời không nằm ở việc trốn chạy, mà ở việc đối diện với thực tại.

Tựa đề Cánh Cổng không chỉ là biểu tượng của sự chia cách giữa thế giới bên ngoài và sự thanh tịnh bên trong chùa, mà còn ám chỉ những rào cản tinh thần mà con người phải tự mình đối diện và vượt qua.

2. Đánh giá tác phẩm

Văn phong tinh tế và triết lý sâu sắc

Natsume Soseki sử dụng lối kể chuyện bình thản, dung dị nhưng đầy sức nặng. Ông không trực tiếp bày tỏ quan điểm mà để cho dòng tâm tư của nhân vật tự mở ra, dẫn dắt người đọc đến những trăn trở về cuộc đời, số phận và đạo lý. Cuốn tiểu thuyết không có nhiều cao trào kịch tính, mà chủ yếu đi sâu vào thế giới nội tâm nhân vật, phản ánh sự giằng co giữa mong muốn hạnh phúc cá nhân và những ràng buộc xã hội.

Biểu tượng “cánh cổng” và triết lý Phật giáo

Hình ảnh "cánh cổng" không chỉ là ranh giới vật lý giữa bên trong và bên ngoài chùa mà còn là biểu tượng của sự lưỡng lự, băn khoăn và nỗi khổ tâm của con người khi tìm kiếm chân lý. Sosuke dù đã đến tận cổng chùa nhưng không thể bước vào, thể hiện sự bế tắc trong chính tư tưởng của anh. Thông điệp sâu sắc của tiểu thuyết được thể hiện qua câu nói đầy ẩn dụ:
“Có gõ cũng vô ích thôi. Hãy tự mở nó mà vào đi!”
Câu nói này như một lời thức tỉnh rằng sự giải thoát không đến từ bên ngoài, mà phải do chính mỗi người tự tìm lấy.

Những ám ảnh về “tội nguyên tổ”

Tác phẩm cũng gợi lên một nỗi lo lắng sâu xa về "tội nguyên tổ" – một cảm giác mặc cảm vô hình mà con người phải đối mặt trong cuộc sống. Dù không có một tội lỗi cụ thể nào được nhắc đến, nhưng nhân vật Sosuke luôn cảm thấy mình mắc nợ quá khứ, như thể định mệnh đã sắp đặt anh phải mãi mãi đứng trước cánh cổng mà không bao giờ có thể bước qua.

Tác động của thời đại Minh Trị lên nhân vật

Tiểu thuyết còn phản ánh tâm trạng của tầng lớp trí thức Nhật Bản trong giai đoạn giao thời giữa truyền thống và hiện đại. Sosuke và Oyone giống như nhiều người Nhật Bản lúc bấy giờ – bị mắc kẹt giữa một bên là những giá trị cũ đầy ràng buộc, một bên là sự thay đổi của xã hội mới mà họ chưa thể thích nghi.

3. Tổng kết

Cánh Cổng không phải là một câu chuyện gay cấn hay kịch tính, nhưng lại đầy ám ảnh bởi những triết lý sâu sắc về cuộc đời, sự lưỡng lự và nỗi đau tinh thần của con người. Đây là một tác phẩm điển hình của dòng văn học tâm lý cao sang (yoyuha) mà Natsume Soseki là đại diện tiêu biểu.

Với những ai yêu thích văn chương nội tâm, triết lý và những chiêm nghiệm về cuộc sống, Cánh Cổng là một cuốn sách không thể bỏ qua.

***

“Cánh cổng” - Hãy tự mở cánh cổng mà vào đi!

Natsume Soseki (1867-1916) sinh ra và trưởng thành đúng vào kỷ nguyên thay đổi ghê gớm của Nhật Bản, đó là thời kỳ chế độ Mạc Phủ nhường chỗ cho Minh Trị duy tân (1868-1912).

Bản thân Natsume Soseki cũng là người được thụ hưởng cả nền giáo dục truyền thống Nhật Bản và nền giáo dục phương Tây (khi ông du học hai năm tại London, Vương quốc Anh) và trở về trong vai trò một giáo sư Khoa Văn học tại Trường Đại học Tokyo.

Ông được xem là thuộc lớp trí thức tinh hoa, đứng đầu trường phái văn chương tâm lý cao sang (yoyuha - Dư dụ phái) và là một trong ba trụ cột của văn học hiện đại Nhật Bản.

“Cánh Cổng” viết năm 1910, sau “Từ dạo ấy” (1907) và “Sanshiro” (1908), có thể xem là thuộc vào giai đoạn sáng tác thứ hai của Natsume Soseki.

Natsume Soseki ra đi cách nay đã hơn một thế kỷ, nhưng với “Cánh cổng” một lần nữa văn chương của ông vẫn gây xao động lòng người khi chạm tới những vấn đề của mọi thời đại.

Đó là câu chuyện thân phận con người trước biến động thời cuộc, nỗi lòng người trí thức trên nền bối cảnh sự va đập văn hóa Đông-Tây…

Vẫn là dòng văn chương tâm lý cao sang
Nếu tóm tắt cốt truyện “Cánh cổng” của Natsume Soseki thì không có gì nhiều. Truyện tập trung vào đời sống thường nhật của cặp vợ chồng anh công chức Sosuke vốn hòa hợp, yêu thương nhau nhưng luôn mang trong mình mặc cảm tội lỗi về quá khứ. Nhưng những đối thoại và nhịp điệu sống “hướng vào trong” cùng nhau của họ và cuộc tìm kiếm sự vượt thoát khỏi những ám ảnh và ràng buộc xã hội của nhân vật thực sự mở ra một thế giới tinh thần xao động, tinh tế và đầy ám ảnh.

Natsume Soseki đã để bối cảnh, diễn biến tâm lý và sự tương tác của câu chuyện với những tác phẩm trước đó của ông tự nói lên nỗi lòng của họ thay vì nói thay nhân vật những tư tưởng, quan điểm của mình.

“Cánh cổng” có sự lặp lại một cách cố ý nhiều tình tiết trong “Từ dạo ấy” qua một số nhân vật cốt yếu như người bạn học của Sosuke, gia đình người hàng xóm của vợ chồng Sosuke, bối cảnh đến với nhau của Sosuke và Oyone… Lối viết và sáng tạo này như một cách tiếp nối cuộc đời nhân vật xuyên suốt trong các tác phẩm của Natsume Soseki mà bạn đọc có thể đã có dịp tiếp cận như “Sanshiro”, “Cỏ ven đường”, “Từ dạo ấy”,…

Natsume Soseki đã để bối cảnh, diễn biến tâm lý và sự tương tác của câu chuyện với những tác phẩm trước đó của ông tự nói lên nỗi lòng của họ thay vì nói thay nhân vật những tư tưởng, quan điểm của mình. Và như thế, trường liên tưởng cho thế giới tinh thần của nhân vật cùng bối cảnh xã hội giao thời của Nhật Bản cũng trở nên rộng mở hơn, sâu sắc hơn.

Văn chương mộc mạc, giản dị nhưng tinh tế của Natsume Soseki cũng để lại nơi người đọc những khoảnh khắc không dễ quên: “Có lần, Sosuke ghé thăm Yasui như thường lệ nhưng cậu ta đi vắng, mà chỉ có Oyone ngồi một mình ở nhà như thể cô bị bỏ rơi giữa mùa thu hiu quạnh và cô đơn”…

Trăn trở như là lẽ sống
Như đơn vị xuất bản giới thiệu: “Với thủ pháp kể chuyện bình thản, lời văn mộc mạc, Natsume Soseki đã dẫn dắt độc giả tiếp cận một cách tinh tế trạng thái tinh thần trống rỗng và nỗi đau khổ chân thực của các nhân vật. Không chỉ được tán thưởng về vẻ đẹp trong cách miêu tả tình yêu, cuốn tiểu thuyết còn được đánh giá cao về ý tưởng và biểu tượng phức tạp: khi con người sống ở trên đời, nhất định phải có sự lo lắng về “tội nguyên tổ”…”

Độc giả cũng gặp ở đây những băn khoăn muôn thuở của con người như Sosuke khi nhìn thấy mình trong chiếc gương lạnh lẽo ở hiệu cắt tóc và “bất chợt anh tự hỏi người trong gương kia là ai”.

Không chỉ được tán thưởng về vẻ đẹp trong cách miêu tả tình yêu, cuốn tiểu thuyết còn được đánh giá cao về ý tưởng và biểu tượng phức tạp: khi con người sống ở trên đời, nhất định phải có sự lo lắng về “tội nguyên tổ”…

Phần cuối của câu chuyện khi Sosuke xin nghỉ việc một thời gian, tìm đến ngôi chùa để trốn chạy khỏi cuộc gặp với người bạn cũ, cũng là để giải thoát khỏi ám ảnh là phần nhiều “ẩn dụ” và gửi gắm của nhà văn. Dường như trạng thái dùng dằng, trăn trở của người vừa kiếm tìm thấy hạnh phúc cá nhân vừa đau khổ với ràng buộc đạo lý xã hội cứ trở đi trở lại.

“Anh không phải là người bước qua cánh cổng cũng không phải là người sẽ bằng lòng với việc không bước qua cánh cổng. Tóm lại, anh là một người bất hạnh phải đứng khựng lại dưới cánh cổng và đợi cho đến khi mặt trời lặn.” Và “Dường như từ khi sinh ra, số phận của Sosuke đã được sắp đặt là phải tha thẩn thật lâu bên ngoài cánh cổng. Điều này chẳng có gì phải bàn cãi nhưng mâu thuẫn ở chỗ là anh cứ cố tình đi đến tận cánh cổng mà kiểu gì mình cũng không bước vào được”.

Những trang viết về Phật giáo và cuộc tìm kiếm bản thân mình của Sosuke ở ngôi chùa cũng là sự phản chiếu vốn văn hóa, trải nghiệm sống của nhà văn. Trong không gian tôn giáo, văn hóa, xã hội Nhật Bản thời điểm đầy bỡ ngỡ đó, những thao thức của con người và số phận của mình càng trở nên day dứt. Và Natsume Soseki đã lách ngòi bút tới tận những ngóc ngách đời sống tinh thần ấy để ghi nhận, lột tả trung thực câu chuyện của các nhân vật.

Và toàn bộ tác phẩm của ông để lại cho người đọc những khoảng suy tưởng lớn, như trạng thái của nhân vật Soseki lúc đứng trước cánh cổng ngôi chùa mà gõ mãi không ai mở cửa, chỉ nghe tiếng nói: “Có gõ cũng vô ích thôi. Hãy tự mở nó mà vào đi!”.

***

Natsume Soseki (1867 - 1916) là nhà văn, nhà thơ, nhà lý luận văn học và chuyên gia văn học Anh. Ông sinh ngày 9-2-1867 trong một gia đình Danh chú (“Nanushi"- một loại cường hào địa phương thời phong kiến) tại Tokyo. Tên chính thức của ông là Natsume Kinnosuke (Na-chư-mê Kin-nô-su-ke). Bút danh Soseki chữ Hán là “sấu thạch” có nghĩa là súc miệng bằng đá, lấy từ điền tích “sấu thạch trầm lim” của Trung Quốc, mang ý nghĩa là kiên cường, cứng rắn. Bút danh này có từ sau năm 1889, khi ông gặp Masaoka Shiki, người bạn thân thiết nhất, có ảnh hưởng quyết định đến con người và văn học của Soseki. (Masaoka Shiki (1867 - 1902) là nhà thơ nổi tiếng của Nhật Bản).

Ngay sau khi ra đời, Soseki đã bị cho đi làm con nuôi một gia đình thương gia nghèo nên không được nuôi nấng, chăm sóc đầy đủ. Thấy thế, gia đình cha mẹ đẻ đưa ông về, rồi lại cho làm con nuôi một gia đình khác. Cho đến năm 21 tuổi, Soseki mới trở lại nhập tịch gia đình Natsume.

Thời kỳ học tiểu học, ông phải chuyển hết trường nọ đến trường kia. Năm 12 tuổi Soseki vào học trường trung học công lập tỉnh Tokyo. Ông bỏ dở năm thứ 2 trung kọc để theo học Hán học trường tư thục. Ở đây, ông đã học được nhiều văn thơ Đường, Tống, Hán thư, sử thư và văn hóa cổ điển Trung Quốc, có ảnh hưởng lớn đến văn học của ông sau này về văn phong, về tư tưởng, giá trị thẩm mỹ v.v… Năm 1883, Soseki lại bỏ Hán học, theo học trường tiếng Anh tư thục để chuẩn bị vào trường dự bị đại học.

Năm 1884, Soseki vào trường dự bị đại học. Trong thời gian học dự bị, ông đã từng bị bệnh, không thể đi dự thi, đã từng đi dạy cho các trường tư thục để trang trải học phí. Năm 1890, Soseki vào học trường Đại học đế quốc Tokyo (tiền thân của Đại học Tokyo ngày nay), là trường quốc lập mới mở trước đó không lâu. Ổng bắt đầu sáng tác thơ từ thời sinh viên.

Năm 1893, Soseki tốt nghiệp khoa văn trường đại học Tokyo. Ông được bổ nhiệm làm giáo viên tiếng Anh trường cao đẳng sư phạm Tokyo. Ngay sau đó ông bị bệnh lao phổi và bệnh suy nhược thần kinh nặng.

Để chạy trốn khỏi Tokyo nhằm dưỡng bệnh, năm 1895, ông thôi dạy ở trường cao đẳng, chuyển đến trường trung học Matsuyama, tỉnh Ehime, quê hương của Shiki. Chính trường trung học này là bối cảnh và đề tài để mười năm sau ông viết tác phẩm “Cậu ấm ngây thơ” (Bốt chang) vào năm 1906. Từ 1896, Soseki được bổ nhiệm làm giáo viên tiếng Anh trường cao đẳng số 5 ở tỉnh Kumamoto.

Năm 1900, Soseki được Bộ Giáo dục Nhật Bản cứ đi nghiên cứu văn học Anh 2 năm ở Luân Đôn. Năm 1903, về nước ông được bổ nhiệm dạy tại trường cao đẳng số I, đồng thời dạy văn học Anh tại trường đại học Tokyo. Việc dạy lý luận văn học Anh ở Đại học Tokyo gặp trục trặc làm cho bệnh suy nhược thần kinh và tình trạng tinh thần của Soseki trở nên trầm trọng. Theo lời khuyên của Takahama Kyosi, chú bút tạp chí "Chim Tứ Quý”, Soseki sáng tác tiểu thuyết để thư giãn tinh thần. Truyện “Tôi là cơn mèo” ra đời, lập tức được hoan nghênh nồng nhiệt và bệnh tình của ông cũng thuyên giảm. Từ đó, Soseki có ý định đi theo nghề viết văn. Ổng viết tiếp “Tháp Luân Đôn” rồi “Cậu ấm ngây thơ”, tất cả đều là những kiệt tác, xác lập chỗ đứng chắc chắn của ông trên văn đàn.

Tháng 2-1907, được báo Asihi mời, ông bỏ hẳn nghề giáo viên, vào làm ờ báo Asihi, chuyên viết tiểu thuyết và sáng tác văn học cho đến khi qua đời vào ngày 9-12-1916.

Cuộc đời 49 năm với 10 năm viết văn chuyên nghiệp, Natsume Soseki đã để lại nhiều kiệt tác, trong đó có các tác phẩm tiêu biểu là:

Mời các bạn tải đọc sách Cánh Cổng của tác giả Natsume Soseki & Mai Đỗ (dịch).

Mọi người cũng tìm kiếm

Minh Ám - Natsume Soseki

Tuyển Tập Akutagawa 2

Sách Tao Đàn

Tao Đàn tuyển dụng

Phong Đãng tao dẫn

Chết Giữa Mùa Hè